Ten eerst omdat er – zover ik weet – geen enkele zorgprofessional is die zich gemakkelijk voelt bij de term. Zorgprofessionals zijn ook geen helden; het zijn vakmensen. Net als in elk vak zijn de meesten prima in hun vak, is er een minderheid die er eigenlijk niet zo goed in is, en doet hoe dan ook 99,9% van hen z’n stinkende best om het werk zo goed mogelijk af te leveren. En ja; ook onder zorgverleners zijn rotte appels, zoals we ook eigenlijk allemaal best weten. Dus helden? Nee.

Daarnaast speelt onder de oppervlakte nog een dynamiek die ongetwijfeld niemand bewust in gang zet, maar die desondanks wel gaande is in de huidige crisis, en die voor vrijwel elke zorgprofessional voelbaar is: ze worden ontmenselijkt. En dat is schadelijk. Ik leg het je uit:

Een held is iemand die ver boven de rest verheven is. Iemand met haast bovennatuurlijke krachten. Dat dit beeld ontstaan is, wordt nog eens onderstreept door verschillende plaatjes die op internet rondwaren, waarin zorgprofessionals afgebeeld zijn bij een verzameling superhelden zoals Batman, Spiderman en Ironman. Daarmee worden ze tot een ander soort wezen verheerlijkt; iets buitenaards haast. Naast van het feit dat het – overduidelijk – niet klopt, is het schadelijk voor de professionals in de frontlinie. Ten eerste geeft het de boodschap dat men het gewoon allemaal wel aan zal kunnen; dat legt een enorme druk. De meeste mensen weten inmiddels van de enorme tekorten aan beschermingsmateriaal zoals onder andere goede mondkapjes. Minder duidelijk lijkt het leed waar collega’s mee kampen, dag-in-dag-uit. De enorme hoeveelheid zieken, de overlijdens, de familieleden die niet goed afscheid kunnen nemen, patiënten die getraumatiseerd raken, en de confrontatie met collega’s die ernstig ziek worden en mogelijk dood gaan. Het is een heftige realiteit die zwaar is om te dragen, maar een zorgheld ‘doet dat gewoon’, zo lijkt het. En de burger gaat over tot de orde van zijn eigen dag.

Het subtiele onderliggende gevolg is dat, door mensen helden te noemen, we ons verder niet meer hoeven te verdiepen in hun situatie. Het is een ander soort mens, toch? Iets dat we zelf nooit zullen begrijpen, laat staan zijn. Dus geen enkele reden om ons er verder in te verdiepen. Het is ongetwijfeld niemands bedoeling, maar de voorbeelden waarbij mensen applaudisseren of wit dragen voor de zorgverleners, en vervolgens op geen enkele wijze interesse of betrokkenheid tonen bij het daadwerkelijke lot van de zorgprofessional, zijn legio.

De realiteit is dat een zorgprofessional in de frontlinie van covid-19 het bijzonder zwaar heeft. Zoals goede vakmensen doen ze hun werk zo goed en zo kwaad als het gaat – ook in de huidige barre omstandigheden. En zoals voor elk normaal mens zou gelden, geldt ook voor deze collega’s dat hun werk in deze tijden van hen een hoge tol eist. Wie is bereid om zich daadwerkelijk in die kant van de coronacrisis te verdiepen? Zich in te leven; te onderzoeken wat het nu eigenlijk betekent om in deze tijd zorgprofessional te zijn? Heel eerlijk? Ik zie echte diepgaande interesse maar weinig om me heen; wegkijken onder het mom van ‘maar dat zijn hèlden!’ is makkelijker – en dus verleidelijk.

Voordat je denkt: ‘dit gaat niet over mij; ik ben zo niet’ om daarmee de draad van je leven meteen weer op te pakken, vraag ik je: is dat ècht zo? In hoeverre ben jij bereid om daadwerkelijk te steunen; als het er echt op aankomt? Als de zorgprofessionals nu en ook na deze crisis je steun vragen om hun opvang en positie te verbeteren? Want geloof me: na de piek van de covid-19 infecties gaan deze professionals ook jouw steun heel hard nodig hebben, op manieren die jij en ik op dit moment niet eens kunnen overzien. Ik vraag je om daar over na te denken, bijvoorbeeld als je jezelf vanavond in de spiegel kijkt. En ik vraag je om het woord ‘zorgheld’ niet meer te gebruiken.

Maartje Goverde

Bestuurder & psychiatrisch verpleegkundige Stichting Uitblinkers
Coach, spreker, (v)blogger en auteur ‘Interactiekracht - gezond gedrag en eigen regie in psychiatrie en jeugdzorg’