Wat is er door de jaren heen met de inservice-opleiding voor verpleegkundigen gebeurd? Een samenvatting van de jaren 1970 tot 2000:

In vroeger tijden werden verpleegkundigen enkel intern opgeleid; binnen zorgorganisaties (de inserice-opleiding). Vanwege prangende personeelstekorten besloot men eind jaren ‘60 om nieuwe opleidingen te starten: de HBO-V, die begin jaren ‘70 startte. De bedoeling was om een soort overstijgende functie te creëren – management, zouden we nu zeggen – om daarmee zowel mensen uit de hogere sociale klassen alsook mannen de verpleging binnen te halen (rapport TU/E, 1983). Tegelijkertijd werd nog een nieuwe opleiding opgericht: de MBO-V. De bedoeling was om de bestaande inservice-opleidingen op te laten gaan in de MBO-V. Toch gebeurde dat niet. 

Naast de golfbewegingen in tekorten aan verpleegkundigen (altijd al een groot probleem) keren een aantal trends steeds terug. Bijvoorbeeld het niveau van de inservice-opleidingen. Hoewel de bedoeling was dat deze in de MBO-V op zouden gaan, is dit niet gebeurd. Er is ook geen gefundeerd onderzoek gedaan naar het niveau van de inservice-opleidingen destijds, en keer op keer blijkt in de praktijk dat inservice-opgeleide verpleegkundigen op HBO niveau functioneren (zie ook ons vorige artikel). Daarbij stroomden MBO-verpleegkundigen soms door naar de inservice-opleiding. Juist. Omdat de inservice een hoger niveau had. 

De realiteit is dat ook daarover door de jaren heen verschillende geluiden zijn. Mijn logica van 1 + 1 = 2 vertelt mij dat het waarschijnlijk ook per opleidingsinstituut verschild zal hebben. De kans is natuurlijk groot dat in de jaren ’70, met alle beperkte communicatiemogelijkheden, een algemeen ziekenhuis in Groningen niet direct het eigen opleidingsniveau ging vergelijken met een psychiatrische instelling in Amsterdam. Het was een andere tijd. En hoewel de inservice-opleiding uiteindelijk pas begin van de jaren 2000 werd opgeheven, is het goed afstemmen tussen alle opleidingen door de decennia heen steeds moeilijk gebleken.  

Dan is er nog een belangrijk punt: zowel de overheid als de zorginstellingen wilden deze collega’s eigenlijk niet kwijt (verslag 29 jan 1976). Waarom? Omdat het op de werkvloer niet te dragen was om alleen maar stagiaires te hebben, en geen leerlingen die direct in de praktijk meewerkten. Leerlingen intern opleiden geeft nu eenmaal extra ‘handen aan het bed’, en die waren niet te missen. Misschien is er daarom uiteindelijk voor gekozen om een nieuwe variant van de HBO-V in te voeren: de deeltijd-opleiding. Waarbij studenten op de werkvloer ingezet worden; leren op de werkvloer; net zoals destijds de inservice-opleidingen. 

Maartje Goverde 
Redacteur Zorgkrant.nl

Link: Rapport TU/E 1983
Pieterse, B. T. M. M., & Verwey, J. A. (1983). Het functioneren van HBO-verpleegkundigen in de praktijk van de gezondheidszorg. (EUT - BDK report. Dept. of Industrial Engineering and Management Science; Vol. 8). Eindhoven: Technische Hogeschool Eindhoven.

Link: Artikel Zorgkrant
Het twijfelachtige besluit over de inserviceverpleegkundige.

Link: Verslag mondeling overleg
Verslag van een mondeling overleg, Ministerie van Volksgezondheid  en  Milieuhygiëne Vastgesteld 29 januari 1976, Tweede Kamer, zitting 1975-1976, 13 600 hoofdstukXVII,nr. 30