Het is onduidelijk of vaccinaties tegen corona even goed werken bij nierpatiënten als bij gezonde mensen

Het wetenschappelijke onderzoek RECOVAC wordt uitgebreid met een grootschalige antistoffenstudie. Met de resultaten van het onderzoek kan de coronavaccinatie van patiënten met ernstig verminderde nierfunctie, in dialyse of met een donornier in de toekomst eventueel worden aangepast voor betere bescherming tegen COVID-19.

Het is onduidelijk of vaccinaties tegen corona even goed werken bij nierpatiënten als bij gezonde mensen. Vaccinontwikkelaars hebben in hun onderzoeken patiënten met ernstig verminderde nierfunctie, in dialyse of met een donornier, bijna niet meegenomen. Om dit kennisgat te dichten, kende ZonMw begin dit jaar 3,2 miljoen euro subsidie toe aan het samenwerkingsproject RECOVAC. Dat gaat enerzijds in een kleinschalige studie onderzoeken hoe het immuunsysteem van nierpatiënten reageert op vaccinatie tegen corona; en anderzijds in een grootschalige studie inventariseren wat de bijwerkingen van vaccins zijn en de werkzaamheid op lange termijn.

Missing link
"Maar er was een missing link tussen deze twee studies", vertelt prof. dr. Ron Gansevoort, nefroloog aan het UMC Groningen en betrokken bij het onderzoek. “We willen namelijk ook analyseren of er een verband is tussen de hoeveelheid antistoffen die mensen aanmaken, en de kans dat ze ondanks vaccinatie tóch COVID-19 krijgen. In het algemeen geldt dat hoe meer antistoffen iemand aanmaakt, hoe beter hij beschermd is tegen de infectie. Maar of dit een terechte aanname is, en hoeveel antistoffen iemand minimaal moet hebben om beschermd te zijn, is op dit moment nog niet bekend. Dat vereist dat we bij een grote groep patiënten antistoffen meten."

Historisch initiatief
Dankzij een grote gift aan de Nierstichting en het UMC Groningen gaat dat onderzoek nu alsnog plaatsvinden. Eerder al hadden verschillende patiënten zich bij de Nierstichting, de Nierpatiëntenvereniging Nederland (NVN) en het UMC Groningen gemeld met het dringende verzoek om een dergelijk onderzoek te starten, dus om bij individuele patiënten te meten hoeveel afweer zij opbouwen na vaccinatie. Voor hen is het immers van groot belang dat ze weten hoe hun eigen afweer tegen dit virus is. Tom Oostrom (directeur Nierstichting): “Deze zeer gulle donatie maakt het mogelijk dat dit relevante onderzoek kan worden gedaan. Het is heel bijzonder dat wij hiermee een grote groep zeer kwetsbare patiënten kunnen helpen.” Gansevoort: "Het is een historisch initiatief waarbij alle UMCs en veel partijen betrokken zijn. Nergens ter wereld wordt van zoveel nierpatiënten individueel de afweerrespons gemeten." De resultaten van het onderzoek zijn ook in het belang van de grote groep van nierpatiënten wereldwijd.

Antistoffen meten bij 12.000 nierpatiënten
Het RECOVAC-antistoffenonderzoek gaat plaatsvinden onder circa 12.000 mensen met een ernstig verminderde nierfunctie (minder dan 30%), mensen die dialyseren en mensen die getransplanteerd zijn (4.000 patiënten uit elk van deze drie groepen). Bij hen wordt gemeten hoeveel antistoffen ze maken na vaccinatie. Dan gaan de onderzoekers na welke nierpatiënten ondanks een vaccinatie toch COVID-19 krijgen. En vervolgens analyseren ze of de hoeveelheid antistoffen verband houdt met de kans om COVID-19 te krijgen (na vaccinatie).
Gansevoort: "Als die relatie er is, dan kunnen we vervolgens onderzoeken hoe we de afweerreactie zouden kunnen verbeteren. Bijvoorbeeld door bij patiënten met onvoldoende antistoffen na een gewone vaccinatie een derde vaccinatie aan te bieden, al dan niet met een hogere dosis, al dan niet met een ander vaccin."

Het onderzoek is van belang voor een grote groep mensen. Namelijk alle mensen met ernstig verminderde nierfunctie, mensen die dialyseren en mensen met een donornier. Omdat de resultaten openbaar worden gemaakt zullen uiteindelijk zowel patiënten in Nederland als in het buitenland profijt kunnen hebben van dit onderzoek.

RECOVAC
RECOVAC is een uniek, groot samenwerkingsverband. Alle UMC's in Nederland, de Nierstichting, de NVN, onderzoekers uit de algemene nefrologie, de dialyse en transplantatie zijn erbij betrokken, net als de betrokken patiëntengroepen. Bovendien is er samenwerking met de Santeon ziekenhuizen, het LAREB (Landelijke registratie evaluatie bijwerkingen), RIVM en Sanquin (dat de antistoffenbepaling gaat uitvoeren). Patiënten zullen binnenkort benaderd worden voor deelname aan het onderzoek. Dit gebeurt via e-mail en brieven die verstuurd worden via de ziekenhuizen en dialysecentra. Het is niet mogelijk voor individuele patiënten om zich aan te melden.

Webinars over coronavaccinatie voor nierpatiënten
Inmiddels is gestart met het vaccineren van groepen mensen met kwetsbare gezondheid. En komen ook de eerste resultaten binnen van onderzoek naar de werkzaamheid en evt. bijwerkingen van de vaccins. Dit levert ook weer nieuwe vragen op en daarom organiseren we weer webinars voor zorgprofessionals en patiënten. De Nierstichting, Nierpatiënten Vereniging Nederland, Nieren.nl, NFN en het RECOVAC-consortium organiseren twee webinars over de vaccinatie.

Op maandag 3 mei 2021 voor zorgprofessionals om 17:00 uur en op donderdag 6 mei voor patiënten en naasten om 19:30 uur. Beide webinars duren ongeveer 75 minuten. Aanmelden kan via de website van de NVN.