Met een relatief eenvoudig behandelschema zagen onderzoekers na vier weken al verbetering optreden bij mensen die een eerste pychose meemaakten

Voor mensen die een eerste psychose meemaken in het kader van schizofrenie, is het essentieel dat ze zo snel mogelijk met het juiste medicijn behandeld worden; dit vergroot de kans op herstel en een betere prognose. In een Europese studie onder leiding van professor Kahn van het UMC Utrecht Hersencentrum toonden onderzoekers aan dat met een relatief eenvoudig behandelschema bij de meeste patiënten na vier weken al verbetering optreedt, en een aantal patiënten zelfs klachtenvrij is. De resultaten van dit onderzoek zijn gepubliceerd in The Lancet Psychiatry.

Schizofrenie is een psychiatrische ziekte waarbij patiënten kwetsbaar zijn voor het krijgen van psychoses. Naar schatting heeft ongeveer 0,5% van de bevolking schizofrenie. Het is voor behandelaren, patiënten en naasten vaak een lange zoektocht naar de juiste medicatie. Hierbij spelen twee vragen een grote rol: welke medicatie probeer je eerst? En hoe lang wacht je op het effect voordat wordt overgestapt op een ander middel? Als de medicatie onvoldoende helpt blijven psychotische symptomen aanwezig of ligt een nieuwe psychose op de loer: een patiënt wordt of blijft bijvoorbeeld achterdochtig, hoort stemmen en kan niet meer helder denken. Deze Europese studie is één van de eerste onderzoeken die een dergelijk behandelschema gedetailleerd onderzoekt.

De studie werd uitgevoerd in 27 centra in 14 Europese landen en Israël. Opvallend veel patiënten in de studie laten al na 4 weken verbetering zien als ze amisulpride gebruiken. Dit is een medicijn dat wereldwijd veel wordt gebruikt bij de behandeling van psychoses, maar in Nederland niet is geregistreerd. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat amisulpride één van de meest effectieve medicijnen is voor de behandeling van psychoses. De mensen bij wie onvoldoende verbetering zichtbaar was, gingen door naar de 2e fase van 6 weken behandeling. Ook hier knapten veel mensen van op, maar er werd geen verschil gevonden tussen mensen die met amisulpride of een alternatief medicijn, olanzapine, werden behandeld. Ook olanzapine wordt wereldwijd veel gebruikt en is een zeer effectief middel tegen psychoses. Daarmee tonen de onderzoekers aan dat het niet zinvol lijkt om te wisselen van medicatie. Een wisseling kan echter wel tot nieuwe bijwerkingen leiden, zoals gewichtstoename of slaperigheid. Patiënten die onvoldoende reageerden na in totaal 10 weken behandeling kregen daarna het medicijn clozapine, een middel dat nu in Europa gemiddeld pas na tien jaar wordt voorgeschreven omdat het als ‘laatste mogelijkheid’ beschouwd wordt vanwege ernstige bijwerkingen. De clozapine heeft in deze studie bij een meerderheid van de patiëntengroep tot verbetering geleid en een aantal patiënten is hiermee zelfs hersteld.

Amisulpride
Het medicijn amisulpride blijkt in deze studie een belangrijke behandeloptie, vooral bij mensen met een 1e psychose. Ondanks dat het middel vergelijkbaar effectief is als olanzapine, kan een patiënt of behandelaar voorkeur hebben voor het bijwerkingenprofiel van amisulpride; olanzapine wordt op de lange termijn meer geassocieerd met metabole stoornissen zoals verhoogd cholesterol of diabetes. Amisulpride is op dit moment echter niet in Nederland geregistreerd voor de behandeling van schizofrenie, wel in veel andere Europese landen. Import uit het buitenland was mogelijk, maar moeilijk en duur. In Nederland worden amisulpride tabletten sinds kort bereid door ACE Apotheek, een bedrijf dat zich onder andere richt op weesgeneesmiddelen en medicatie voor wetenschappelijk onderzoek. Ondanks dat amisulpride nu, via deze alternatieve route, in principe toegankelijk is voor alle patiënten met schizofrenie, moet deze behandeling in veel gevallen door de patiënt zelf worden betaald. Helaas kunnen veel mensen uit deze kwetsbare populatie dergelijke kosten niet dekken. Op basis van de wetenschappelijke bewijslast, onder andere uit het onderzoek dat is gepubliceerd in The Lancet Psychiatry, pleit het UMC Utrecht voor een snelle registratie van amisulpride, en vergoeding vanuit het basispakket.