Rift Valley fever virus is een mug-overdraagbaar virus dat massale sterfte onder landbouwhuisdieren kan veroorzaken en tevens gevaarlijk is voor de mens

Wageningen Bioveterinary Research (WBVR) en de Coalition for Epidemic Preparedness Innovations (CEPI) werken in een nieuwe samenwerking aan de ontwikkeling van een vaccin tegen Rift Valley fever. Met ondersteuning vanuit het Horizon 2020 programma van de Europese Unie stelt CEPI een budget beschikbaar van US$12.5 miljoen (ca. 11 miljoen euro) voor de productie van het vaccin en het testen van de effectiviteit en veiligheid voor de mens. WBVR is coordinator van het project.

Rift Valley fever virus
Rift Valley fever virus is een mug-overdraagbaar virus dat massale sterfte onder landbouwhuisdieren kan veroorzaken en tevens gevaarlijk is voor de mens. Het virus treft vooral mensen in Afrikaanse lage- en middeninkomenslanden1. Hoewel het virus vooral mensen infecteert door contact met bloed of organen van geïnfecteerde dieren, kunnen mensen ook geïnfecteerd raken door de beet van een besmette mug. Hoewel mensen vooral besmet raken door contact met bloed of organen van besmette dieren, bestaat de zorg dat het virus ook van mens op mens kan worden overgedragen door de gelekoortsmug (Aedes aegypti), waardoor de epidemiologie van het virus aanzienlijk zou kunnen veranderen2. Rift Valley fever is fataal voor ongeveer één op de honderd geïnfecteerde mensen. Het sterftepercentage onder mensen die ernstige complicaties ontwikkelen kan oplopen tot 50%3,4.

Top 10 ziekteverwekker
Rift Valley fever virus staat in de top 10 van ziekteverwekkers waarvoor volgens de Wereldgezondheidsorganisatie dringend vaccins moeten worden ontwikkeld5. Het virus circuleert over het gehele het Afrikaanse continent en het Arabisch schiereiland maar vormt tevens een risico voor andere continenten inclusief Europa. Vaccins tegen Rift Valley virus zijn al met succes gebruikt voor het beschermen van vee, maar op dit moment is er nog geen vaccin toegestaan voor gebruik bij mensen.

Vaccin voor dieren
Onderzoek bij Wageningen Bioveterinary Research heeft eerder aangetoond dat Nederlandse muggen het virus kunnen overbrengen en ontwikkelt een levend-verzwakt vaccin voor dieren dat veiligheid en effectiviteit optimaal combineert. Dit “afgezwakte” virus zal worden gebruikt als vaccin om een blijvende immuunrespons tegen de ziekte op te wekken. In de nieuwe samenwerking met CEPI wordt de toepasbaarheid en veiligheid van een vergelijkbaar vaccin voor mensen onderzocht (projectnr 8579346).

Uitbraken van de ziekte
Het virus werd voor het eerst geïdentificeerd in 1931 tijdens een onderzoek naar een uitbraak onder schapen op een boerderij in de Rift Valley in Kenia. Sindsdien zijn er meerdere uitbraken gemeld verspreid over het Afrikaanse continent en het Arabisch schiereiland.

Tussen mei en juni 2018 werden er gelijktijdig gevallen van Rift Valley fever bij boeren in Zuid-Afrika Kenia gemeld, bijna 5000 km van elkaar vandaan7,8. Ook is er een aanhoudende uitbraak op het eiland Mayotte, een Frans overzees gebied in de Indische Oceaan. Op 3 mei 2019 waren er op het eiland 129 bevestigde besmettingen met Rift Valley fever bij mensen en 109 bij dieren9.

Deze investering maakt deel uit van de derde CEPI investeringsronde die met steun van het het EU Horizon 2020 onderzoeks- en innovatieprogramma werd opgezet.

Vaccin voor de mens
Dr Richard Hatchett CEO of CEPI licht toe: "Het Rift Valley virus heeft laten zien dat het zich snel kan verspreiden en een serieuze bedreiging voor de volksgezondheid vormt. We kunnen en moeten een veilig en effectief vaccin voor de mens tegen dit dodelijke virus ontwikkelen. Dit is nodig om de mensen die het meeste risico lopen te beschermen en om beter voorbereid te zijn op wereldwijde epidemieën. We hopen dit doel te bereiken door onze samenwerking  met Wageningen Bioveterinary Research."

Prof. Jeroen Kortekaas, projectleider en moleculair viroloog van WBVR, voegt toe: "Met deze samenwerking brengt CEPI dier- en volksgezondheidsdeskundigen samen om een dodelijk virus te bestrijden dat zowel dieren als de mens treft. Hiermee brengt CEPI op een unieke manier het One Health concept in praktijk."