Het microbioom speelt een belangrijke rol bij de bescherming tegen ziekteverwekkers

Verschillen in de socio-economische achtergrond en het leefmilieu van mensen kunnen leiden tot een ander ziekteverloop en ongelijke kansen op een goede gezondheid. Dat schrijft een internationale groep wetenschappers onder leiding van biologisch antropologe Katherine Amato (Northwestern University) in een artikel in PNAS, waaraan ook onderzoekers van het Radboudumc en de Universiteit Utrecht hebben meegewerkt.

Ondanks een grote hoeveelheid literatuur over de invloed van het leefmilieu op het microbioom en de invloed van het microbioom op onze gezondheid, zijn de verbanden tussen inkomen, structurele discriminatie, veranderingen in de omgeving, en verschillen in gezondheid nog niet goed onderzocht en samengevat. Op en in het menselijk lichaam zitten allerlei micro-organismen, zoals bacteriën, virussen en gisten. Al die micro-organismen bij elkaar worden het microbioom genoemd.

Ongezonde invloeden
Het artikel in PNAS laat zien hoe minderheidsgroepen structureel worden blootgesteld aan ongezonde invloeden, zoals andere eetgewoonten, een hogere mate van vervuiling in de omgeving, verschillen in sanitaire voorzieningen en gebrek aan toegang tot groene buitenruimte. Al deze aspecten hebben invloed op het microbioom, dat op zijn beurt een essentiële rol speelt in onze gezondheid.

Belangrijke rol microbioom
Het microbioom speelt een belangrijke rol bij de bescherming tegen ziekteverwekkers, in voeding en het metabolisme, in ons immuunsysteem, en ook bij de ontwikkeling van onze hersenen en ons gedrag. “Veranderingen in het microbioom hebben een relatie met een groot aantal ziektebeelden die zich niet alleen beperken tot de darm”, zegt Carlijn Bruggeling van de afdeling Pathologie van het Radboudumc. “Via metabolieten, toxines en het immuunsysteem kan het microbioom ook een impact hebben op bijvoorbeeld het goede verloop van zwangerschap of de mentale gezondheid en depressie.”

Leefmilieu en gezondheidsricio’s
Eerdere studies hebben de invloed van verschillen in de socio-economische achtergrond en het leefmilieu op de gezondheid al aangetoond. Een onderzoek uit 2020 toonde bijvoorbeeld aan dat kinderen die dagelijks op school worden blootgesteld aan planten en aarde, betere immunologische markers hebben, wat gepaard gaat met een grotere microbiële diversiteit. De studie suggereert dat minderheidsgroepen die in buurten wonen met weinig toegang tot groene buitenruimte, een grotere kans hebben op een lagere microbiële diversiteit en daarmee samenhangende gezondheidsrisico's.

Exposoom
Bas Dutilh, bioloog aan de Universiteit Utrecht: “Vele factoren zijn van invloed op onze gezondheid en gesteldheid, dit wordt wel beschreven met het woord ‘exposoom’, oftewel alle zaken waaraan we zijn blootgesteld (exposed). Door middel van nieuwe technologieën zoals DNA sequencing kunnen we al deze factoren nu meten en in kaart brengen hoe ze werken. Het microbioom is één van de belangrijkste onderdelen van het exposoom, maar er zijn meer factoren die van invloed zijn.”

Leefomgeving en gezondheid
De studie bouwt voort op eerder onderzoek dat aantoont dat de leefomgeving een grotere rol speelt bij het bepalen van welke bacteriën zich nestelen in ons microbioom dan bijvoorbeeld genetische factoren, en dat dit vooral gebeurt als kinderen nog jong zijn.

"We weten al langer dat er ongelijkheden zijn bij veel chronische ziekten, waarbij een hogere morbiditeit wordt waargenomen in minderheidsgroepen," zegt Amato. Mede naar aanleiding van het nu gepubliceerde onderzoek stellen Amato, Bruggeling, Dutilh en de andere auteurs dat er meer interdisciplinair onderzoek nodig is om uit te zoeken welke milieukwesties het eerst aangepakt moeten worden om het microbioom en de gezondheid van mensen zo snel mogelijk te herstellen en te verbeteren en iedereen gelijke kansen te bieden.