Het ontstaat vermoedelijk in de hersenen, vaak door een probleem in het slakkenhuis

Zelfs 40-plussers met tinnitus die niet dagelijks last hebben van de piep in hun oren, hebben vaker angst en depressieve klachten dan leeftijdsgenoten zonder tinnitus. Dat blijkt uit het proefschrift ‘Sound of Silence’ van arts-onderzoeker Neelke Oosterloo.

De meeste mensen hebben wel eens een piep in hun oren gehad nadat ze op een feestje zijn geweest. Gelukkig is die piep vaak de volgende ochtend weer weg. Deze piep die niemand anders hoort, heet tinnitus.

Neelke Oosterloo onderzocht hoe vaak tinnitus voorkomt in een oudere populatie en welke risicofactoren hiervoor te vinden zijn. Oosterloo vond dat 1 op de 5 40-plussers tinnitus heeft. Slechts een klein deel, tien procent daarvan, ervaart veel last. In dat geval gaat tinnitus ook gepaard met slecht slapen, angst en depressieve klachten.

Meten
‘Opvallend’, vindt Oosterloo dat mensen die tinnitus hebben zonder dat de piep, ruis of brom dagelijks hun leven beïnvloedt, al wel slechter slapen en meer angst en depressieve symptomen benoemen. Dat baseert ze op de scores van vragenlijsten die zijn ingevuld door de deelnemers van de ERGO-studie (zie kader onderaan). Ze benadrukt dat het gaat om kleine verschillen. ‘Bij mensen die niet dagelijks hinder hebben van tinnitus, gaat het niet direct om een klinische depressie. Maar zij melden wel meer symptomen, dan mensen die geen tinnitus hebben.’

Tinnitus wordt altijd vastgesteld op basis van een vragenlijst of klacht, want tinnitus kun je meestal niet meten. Het ontstaat vermoedelijk in de hersenen, vaak door een probleem in het slakkenhuis. Een van de grootste boosdoener is lawaai. ‘We vermoeden dat de hersenen een belangrijke rol spelen. Want mensen hebben vaak meer last van tinnitus als ze gestrest zijn of zich ergens druk over maken. Hun mentale en fysieke gezondheid speelt mee, want ook per persoon wisselen de klachten per moment.’

Gehoorverlies
Dat tinnitus en gehoorverlies vaak samen gaan, is al langer bekend. ‘Een gedachte is dat tinnitus dan een soort fantoompijn is, dus reactie op iets wat er niet meer is.’ Bij gehoorverlies is de kans op tinnitus twee keer zo groot. Dat geldt voor jong en oud.  

De hoeveelheid gehoorverlies hangt niet samen met de ernst van de tinnitus. Dat toonde de promovendus aan door de deelnemers in te delen in leeftijdscategorieën vanaf 40 tot boven de 90 jaar. ‘Hoewel ouderen meer gehoorverlies hebben, hebben ze niet vaker last van tinnitus. Tinnitus kan al optreden bij een gehoorverlies van 25dB, dat kun je vergelijken met wat je hoort als je flink verkouden bent.’ 

De hoeveelheid gehoorverlies hangt niet samen met de ernst van de tinnitus

Een hoortoestel kan bij mensen met gehoorverlies helpen de tinnitus iets te verminderen  ‘Het kan zijn dat het hoortoestel de tinnitus overstemt doordat het geluid harder binnenkomt’, legt Oosterloo uit.

Ook bleek dat ouderen met een slechtere cardiovasculaire gezondheid vaker tinnitus hebben. Deze ouderen hebben vaker een hoge bloeddruk, slechter cholesterol, diabetes of kregen een hart- of herseninfarct. Niet voor niets is één van de stellingen in Oosterloo’s proefschrift dat een gezonde leefstijl ook bijdraagt aan een kleiner risico op tinnitus.

Voorspellen
Met die kennis moeten we het tot nu tot doen. ‘Helaas zijn we op dit moment nog niet zo ver dat we kunnen voorspellen wie tinnitus krijgt en wie niet. Ook kan de aandoening niet genezen worden. Toch is het belangrijk dat mensen zich met klachten wenden tot een kno-arts. De beste behandeling is een vorm van cognitieve gedragstherapie: mensen leren omgaan met de piep of zichzelf focussen op andere zaken.

Bovendien is het belangrijk om medische oorzaken uit te sluiten. In sommige gevallen kan een tumor of zwelling van de gehoorzenuw, duizeligheid, gehoorverlies en tinnitus veroorzaken.

Oosterloo gebruikte voor haar proefschrift gegevens van het Erasmus Rotterdam Gezondheid Onderzoek (ERGO), internationaal ook wel de Rotterdam Study genoemd. Het is een langlopend bevolkingsonderzoek onder de bewoners van de Rotterdamse wijk Ommoord van 40 jaar en ouder. Bij ruim 5.000 deelnemers werd tinnitus, het gehoor, levensstijl, hart, longen en de hersenen onderzocht.