Uit eerder onderzoek bleek al dat patiënten met diabetes type 2 een hoger niveau van bepaalde chemicaliën hebben

De weerkaatsing van licht door de huid (autofluorescentie), gemeten met een eenvoudig apparaat waarop de onderarm gelegd wordt, kan het risico op type 2-diabetes, hart- en vaatziekten en overlijden voorspellen. Dat blijkt uit onderzoek onder bijna 73.000 deelnemers aan de biobank Lifelines. Onderzoekers onder leiding van Bruce Wolffenbuttel, hoogleraar Endocrinologie in het UMCG, publiceerden hun bevindingen in het wetenschappelijke tijdschrift Diabetologia.

Uit eerder onderzoek bleek al dat patiënten met diabetes type 2 een hoger niveau van bepaalde chemicaliën hebben, de zogenaamde versuikeringsproducten (AGE's). Doordat sommige AGE’s autofluorescentie in de huid geven, zijn bij deze patiënten ook hogere niveaus van autofluorescentie van de huid te zien. 

Die AGE’s zijn te meten met een AGE-reader. Het is een meetapparaat ter grootte van een baksteen, waarop de onderarm gelegd wordt. Het licht van de AGE-reader schijnt op de arm en de huid van de arm weerkaatst het licht in een andere golflente. Door het licht in de veranderde golflengte te meten, kun je zien of de autofluorescentie van de huid is verhoogd. Deze simpele meetmethode doet geen pijn en kost slechts tien seconden.

De onderzoekers hebben nu gekeken of de autofluorescentie de ontwikkeling van type 2 diabetes, hart- en vaatziekten en overlijden bij mensen die (nog) niet ziek zijn kan voorspellen.

Daartoe maakten zij gebruik van Lifelines, een data- en biobank waarin informatie over de gezondheid van 167.000 mensen wordt verzameld. Van de meeste deelnemers is ook de autofluorescentie gemeten met een AGE-reader. Voor dit onderzoek bekeken de onderzoekers de gegevens van 72.880 personen die bij de eerste onderzoeksronde geen hart- en vaatziekten of diabetes hadden. 

In de tweede onderzoeksronde, gemiddeld vier jaar later, bleek 1,4% van hen diabetes te hebben ontwikkeld, 1,7% had hart- en vaatziekten en 1,3% (928 personen) was overleden. Toen de onderzoekers van deze inmiddels zieke of overleden personen de autofluorescentie-metingen van 4 jaar eerder bekeken en vergeleken met de mensen die niet ziek waren geworden, bleek dat de autofluorescentie van de huid een grote voorspellende waarde had. 

“Hoe hoger de uitslag van de autofluorescentie, hoe groter de kans om type 2 diabetes of hart- en vaatziekten te krijgen, en hoe groter de kans om te overlijden”, zegt Wolffenbuttel. “De voorspellende waarde was onafhankelijk van verschillende traditionele risicofactoren, zoals overgewicht, metabool syndroom en verhoogde glucosespiegels. Dat betekent dat ook bij mensen die gezond lijken (zonder overgewicht en andere risicofactoren), autofluorescentie een belangrijke voorspeller is van toekomstige ziekte en overlijden.” 

“Doordat de AGE-reader gemakkelijk gebruikt kan worden en door iedereen, ook door niet-medici, bediend kan worden, zou deze laagdrempelig ingezet kunnen worden waarna de (huis)arts bij verhoogde autofluorescentie samen met de aanstaande patiënt kan bekijken hoe risicofactoren verminderend kunnen worden. Bijvoorbeeld door te stoppen met roken, voldoende te bewegen, te werken aan een gezond gewicht en verhoogd cholesterol en bloeddruk te behandelen”, aldus Wolffenbuttel.  

Het uitgangspunt van het wetenschappelijk onderzoek in het UMCG is om meer gezonde jaren toe te voegen aan het leven. Daarom verrichten we onderzoek naar de mechanismes van ziektes (wat ligt ten grondslag aan een ziekte?), naar preventie (het voorkómen van ziektes) en, als er toch ziektes ontstaan, naar nieuwe, innovatieve manieren om die vast te stellen en te behandelen.

De AGE-reader is ontwikkeld door onderzoekers van het UMCG en wordt op de markt gebracht door Diagnoptics.

Lifelines is een grootschalig onderzoeksprogramma met als doel om beter te begrijpen hoe mensen gezonder oud kunnen worden. De gezondheid van 167.000 inwoners van Noord-Nederland, verdeeld over 3 generaties, wordt langdurig gevolgd. Met de verzamelde gegevens, zowel data als biomaterialen, kunnen onderzoekers in Nederland en daarbuiten preventie doen. Lifelines is de grootste biobank van Nederland. Bruce Wolffenbuttel is een van de grondleggers van Lifelines.