Vaststellen van prostaatkanker gebeurt door middel van een prostaatbiopsie, waarbij kleine stukjes weefsel van de prostaat worden afgenomen

Bij verdenking op prostaatkanker wordt een klein stukje prostaatweefsel afgenomen voor nader onderzoek. Dit kan leiden tot infecties, waarvoor patiënten preventief een antibioticum krijgen. Het aantal infecties neemt verder af wanneer het antibioticum is afgestemd op de patiënt. Dat blijkt uit onderzoek van het Radboudumc. 

Vaststellen van prostaatkanker gebeurt door middel van een prostaatbiopsie, waarbij kleine stukjes weefsel van de prostaat worden afgenomen. Tijdens zo'n biopsie prikt de arts in de meeste gevallen de prostaat via de darm aan. Hierbij kunnen darmbacteriën een infectie aan de prostaat of urinewegen veroorzaken. Ter voorkoming van een infectie krijgen patiënten preventief het antibioticum ciprofloxacine. Maar dit middel werkt niet bij alle patiënten, omdat darmbacteriën er in toenemende mate ongevoelig voor zijn geworden. Het gevolg is meer infecties na prostaatbiopsie, waarbij patiënten risico lopen op ernstige ziekte. Dit kan leiden tot bloedvergiftiging, ziekenhuisopname en in zeldzame gevallen overlijden.  

Onderzoekers van het Radboudumc wilden daarom achterhalen of het beter is om antibiotica op maat voor te schrijven bij patiënten wiens darmbacteriën resistent zijn voor de gebruikelijke behandeling. Dit bleek het geval, vertelt arts-onderzoeker Sofie Tops: ‘De ene groep patiënten kreeg de standaardbehandeling met ciprofloxacine. Bij de andere groep onderzochten we wie darmbacteriën had die ongevoelig zijn voor dit middel. Die patiënten kregen antibiotica op maat. In deze tweede groep zagen we 2,5% infecties binnen zeven dagen na de biopsie, in de groep met de standaardbehandeling 4,3%.’  

Zes keer grotere kans op infectie 
Wanneer de onderzoekers alleen keken naar de groep die het standaard antibioticum kreeg, kwam er ook een duidelijk verschil naar voren. Daar kreeg 14,7% van de mannen met ongevoelige darmbacteriën een infectie, versus 2,4% van de mannen met gevoelige darmbacteriën. Dit betekent dat patiënten met ongevoelige darmbacteriën die het standaard antibioticum kregen, zes keer meer kans hadden op een infectie na prostaatbiopsie dan patiënten met gevoelige darmbacteriën. Een groot verschil, beaamt Tops. ‘Dit laat zien dat antibiotica op maat kan bijdragen aan minder infecties na prostaatbiopsie.’ 

Toch kreeg nog steeds een deel van de patiënten die een antibioticum op maat gebruikten een infectie. Tops en haar collega's vermoeden dat dit komt door de hoeveelheid aan darmbacteriën. ‘We willen dit nader onderzoeken. Ook is er een andere manier om de kans op een infectie te verlagen. Het is namelijk bewezen effectief om de darm voorafgaand aan het onderzoek te desinfecteren met jodium. Dat doen we te weinig. Als we dit combineren met antibiotica op maat, daalt het risico mogelijk nog verder. Dit is niet alleen in Nederland belangrijk, maar ook in de rest van de wereld, waar in sommige delen antibioticaresistentie een groot probleem is.’