Met SABA wordt alleen aan klachtenbestrijding gedaan zonder de ontsteking te behandelen

Overmatig gebruik van kortwerkende luchtwegverwijders (SABA) kan schadelijk zijn en dient te worden beperkt. Tussen apotheken zijn verschillen in de mate waarin mogelijk overgebruik zich voordoet en in hoeverre astmapatiënten na de start worden behandeld met een ICS.

Patiënten met astma die frequent een kortwerkende luchtwegverwijder (short acting bèta-2-agonist, SABA) gebruiken zonder onderhoudsbehandeling met een inhalatiecorticosteroïd (ICS) hebben een hoger risico op longaanvallen, ziekenhuisopname en overlijden. Met SABA wordt namelijk alleen aan klachtenbestrijding gedaan zonder de ontsteking te behandelen. In de herziene NHG-Standaard Astma bij volwassenen (juli 2020) is daarom aandacht voor preventie van SABA-overgebruik en kan gelijk worden gestart met een ICS naast of in de plaats van de SABA.

SABA-indicatoren
In de rapportage KISS-matrix staan twee indicatoren die zijn gericht op beperkt en adequaat SABA-gebruik. Indicator AC_3, Geen overgebruik luchtwegverwijders bij astma, toont in hoeverre patiënten die SABA gebruiken, deze middelen maximaal 1 keer per jaar verstrekt krijgen. In 2023 verstrekte de helft van de openbare apotheken aan 56% van de astmapatiënten (6 - 40 jaar) maximaal 1 keer in een jaar een SABA. Tussen apotheken zijn grote verschillen zichtbaar. Voor de 10% apotheken met de laagste uitkomst op deze indicator bedroeg dit aandeel 37%; voor de 10% apotheken met de hoogste uitkomst was dit 74%.

Indicator AC_1, Therapiestart astma met ICS bij SABA, heeft als doel om inzicht te krijgen in hoeverre het herziene astmabeleid, waarbij na de start van de astmabehandeling naast SABA ook een ICS-onderhoudsbehandeling wordt toegepast, wordt gevolgd. Hierbij wordt bekeken hoeveel patiënten tussen de 18 en 40 jaar na hun start met een SABA een verstrekking krijgen van een ICS of van de vaste combinatie van SABA salbutamol met ICS beclometason. In 2023 behaalde de helft van de apotheken een score van 40% op deze indicator, waar die van de 10% laagst en hoogst scorende apotheken op 13% respectievelijk 67% uitkwam. Waar in sommige apotheken SABA toch veelal nog als monotherapie bij de start wordt gegeven, zijn er ook apotheken waar twee derde van de nieuwe astmapatiënten conform de vigerende richtlijn wel een ICS erbij krijgt.

Bron: SFK