Protonpompremmers zorgen ervoor dat de maaginhoud minder zuur wordt door de maag minder maagzuur te laten produceren

Apotheken verstrekten in 2018 aan ongeveer 2,8 miljoen mensen één keer of vaker een protonpomp-remmer. Daarmee is het aantal gebruikers al enkele jaren vrijwel onveranderd. Ook de totale hoeveelheid die apotheken aan protonpompremmers verstrekten, bevindt zich al enige jaren op ongeveer hetzelfde niveau. Dat schrijft de SFK deze week in het Pharmaceutisch Weekblad.

Protonpompremmers zorgen ervoor dat de maaginhoud minder zuur wordt door de maag minder maagzuur te laten produceren. Daardoor hebben geneesmiddelen met zure eigenschappen, zoals NSAID’s en acetylsalicylzuur(achtigen), een minder etsende werking op de maagwand. Patiënten die dergelijke geneesmiddelen gebruiken en een verhoogd risico op maagwandbeschadiging hebben, worden geacht een maagbeschermer te gebruiken, bij voorkeur een protonpompremmer. De risico’s hebben vooral te maken met leeftijd, langdurig gebruik van middelen die de maagwand beschadigen en comorbiditeit.

Het gebruik van maagbeschermers bij deze risicogroepen heeft in de eerste helft van dit decennium veel aandacht gekregen, onder meer door het opnemen van de indicator maagbescherming in de set kwaliteitsindicatoren voor apotheken. Hoe groter het aandeel van de risicopatiënten dat een adequate maagbescherming krijgt, des te hoger is de indicatorscore.

Verdubbeling
Mogelijk is mede als gevolg van die aandacht het gebruik van protonpompremmers, uitgedrukt in standaarddagdoseringen (DDD), in de afgelopen tien jaar meer dan verdubbeld. Verstrekten apotheken in 2008 nog maar 385 miljoen DDD’s aan protonpompremmers, in 2018 kwam dat aantal, evenals in de twee jaren daarvoor, uit op 790 miljoen DDD’s. Meer dan de helft daarvan – 56% – neemt omeprazol voor zijn rekening. Pantoprazol volgt met 32% en esomeprazol met 10%.

De verdubbeling van de hoeveelheid protonpompremmers in tien jaar komt niet alleen doordat ze aan meer mensen zijn verstrekt – van 2 miljoen in 2008 tot 2,8 miljoen in 2018 – maar ook omdat de hoeveelheid die zij gemiddeld per jaar gebruiken in die periode toenam. Die hoeveelheid bedroeg in 2008 nog 190 DDD’s, en tien jaar later 280 DDD’s. Apotheken verstrekten in 2018 aan ongeveer één op de zes inwoners van Nederland een protonpompremmer. Bij mensen van 80 jaar en ouder is dat zelfs één op de twee.

Zelf betalen
Aan de vergoeding van maagbeschermers zijn voorwaarden verbonden. De eerste uitgifte moet altijd door de patiënt zelf worden betaald en de vervolguitgiften worden alleen vergoed aan mensen die langdurig maagbeschermers moeten gebruiken. Deze maatregel is ingevoerd in 2012. Het aantal gebruikers van protonpomp-remmers kwam in dat jaar 150.000 lager uit dan in 2011, omdat velen maagbeschermingsmedicatie niet afnamen die niet werd vergoed.
In de loop der jaren is het aantal gebruikers weer langzaam toegenomen tot 2,8 miljoen. Een aanzienlijk deel van hen betaalt hun maagmedicatie minimaal één keer uit eigen portemonnee. Dat gold in 2018 voor een derde; ze betaalden gemiddeld ongeveer € 16.