Reutelen is een symptoom van naderend sterven en wordt veroorzaakt door overmatig slijm in de luchtwegen

Reutelen in de stervensfase kan in de helft van de gevallen worden voorkomen door preventief het medicijn scopolaminebutyl toe te dienen. Dat schrijven onderzoekers van Erasmus MC in het wetenschappelijke tijdschrift JAMA.

Reutelen is een symptoom van naderend sterven en wordt veroorzaakt door overmatig slijm in de luchtwegen. Het is een naar, gorgelend geluid dat bij ongeveer de helft van de patiënten in de stervenfase optreedt en dat naasten ongerust maakt. Ze zijn bang dat hun geliefde stikt.

Als het reutelen als belastend wordt ervaren, kan scopolaminebutyl (een medicijn om spasmen van het maagdarmkanaal te onderdrukken) worden toegediend. Het is echter nooit aangetoond dat de bestaande medicatie het reutelen vermindert. De medicatie vermindert de aanmaak van slijm, maar heeft geen effect op het reeds aanwezige slijm in de luchtwegen. Daarom zochten van het Erasmus MC en diverse hospicevoorzieningen in Nederland uit of de medicatie niet beter gestart kan worden voordat er sprake is van reutelen.

Bij herkennen stervensfase
Aan patiënten die tussen april 2017 en januari 2020 werden opgenomen in het hospice werd gevraagd om deel te nemen aan het onderzoek. Bij het herkennen van de stervensfase werd gestart met scopolaminebutyl of placebo. Een verpleegkundige beoordeelde en rapporteerde iedere vier uur het optreden van reutelen en bijwerkingen van de medicatie, zoals onrust, droge mond en plasproblemen.

Preventieve toediening van scopolaminebutyl, dus vanaf het moment dat de stervensfase is herkend, bleek reutelen te voorkomen bij de helft van de 162 deelnemende patiënten. Bijwerkingen kwamen niet vaker voor in de medicijngroep vergeleken met de placebogroep.

Rustiger heengaan
Jet van Esch, specialist ouderengeneeskunde, deed het onderzoek in het kader van haar promotieonderzoek. Van Esch: ‘Dit is voor zover wij weten de eerste keer dat een dergelijk onderzoek, waarin medicatie wordt vergeleken met placebo, wordt uitgevoerd in hospicevoorzieningen. We zien dit dan ook als een uniek onderzoek. Wij hopen dat de resultaten naasten kunnen helpen bij een rustiger heengaan van hun geliefde.’

De resultaten van deze studie werden op 6 oktober gepresenteerd op het wereldcongres van de European Association for Palliative Care (EAPC) en gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift JAMA. Bij die gelegenheid schreef JAMA er ook een editorial over. Beluister ook de podcast die JAMA erover maakte met Jet van Esch.

Lees meer over dit onderzoek op de website van ZonMw.