Met 7000 nieuwe patiënten per jaar staat blaaskanker op nummer 5 in de top 10 van meest  voorkomende kankers

Check regelmatig je urine op de aanwezigheid van bloed. Dat adviseren de urologen Joost Boormans en Tahlita Zuiverloon van het Erasmus MC Kanker Instituut aan alle 50-plussers in Nederland die roken of gerookt hebben.

En álle Nederlanders drukken zij op het hart: stop met roken. De urologen hopen dat minder mensen daarmee op termijn blaaskanker krijgen. Of dat het op zijn minst eerder wordt ontdekt.

Mei is blaaskankermaand, en Boormans en Zuiverloon willen dat er meer aandacht komt voor die ziekte. Met 7000 nieuwe patiënten per jaar staat blaaskanker op nummer 5 in de top 10 van meest  voorkomende kankers. Maar voor blaaskanker is maar relatief weinig aandacht. Er is geen bevolkingsonderzoek, zoals naar borst-, baarmoederhals- en darmkanker, en er zijn geen grote inzamelcampagnes, zoals voor alvleesklierkanker.

Toch is het belangrijk om blaaskanker voor het voetlicht te brengen, vinden Zuiverloon en Boormans. ‘Veel mensen weten wel dat roken longkanker veroorzaakt, maar bijna niemand beseft dat je er ook blaaskanker van kunt krijgen.’

Bloed
Een belangrijk eerste symptoom van blaaskanker is bloed in de urine zonder dat dit pijn doet bij het plassen. Check daarom met regelmaat de urine, drukken de urologen rokers en ex-rokers op het hart. ‘Plas je bloed, dat is nooit goed’, waarschuwt Boormans. ‘Een kwart van de mensen die bloed plast, heeft kanker van de urinewegen.’

Urologen Boormans en Zuiverloon: ‘Urine van blaaskankerpatiënt lijkt op roosvicee of rode wijn’

Zuiverloon vult aan: ‘Ik zie op mijn spreekuur ook vaak vrouwen tussen de 60 en 70 jaar die bloed plassen en een poos met antibiotica zijn behandeld omdat in eerste instantie werd gedacht aan een blaasontsteking. Daarmee gaat kostbare tijd verloren: de tumor is bij vrouwen vaker in een gevorderd stadium waardoor behandeling moeilijker is en de kans op genezing kleiner.’

Maar hoe check je dat? ‘Mannen die staand plassen zien het direct aan de kleur van de straal. Meestal is de straal helder geel. Maar als er bloed in zit, lijkt het of je roosvicee of zelfs rode wijn plast. Ik besef dat het voor vrouwen lastiger is om hun urine te checken, omdat zij zittend plassen. Maar ook vrouwen kunnen tijdens het plassen de straal bekijken of in de toiletpot kijken.’

Zit er inderdaad bloed in de urine, dan is altijd een bezoek aan de huisarts nodig. Voor blaaskanker geldt: hoe eerder het wordt ontdekt, hoe beter het kan worden behandeld. Bij 70 procent van de patiënten wordt blaaskanker in een oppervlakkig stadium gevonden. Van hen is ruim 90 procent na vijf jaar nog in leven.

Bij ongeveer 25 procent van de patiënten is de tumor bij diagnose al in de spierlaag van de blaaswand gegroeid. Bij de overige patiënten is de tumor nog verder gevorderd: ingegroeid in de buikwand, of verspreid naar elders in het lichaam.

Als de tumor al in de spierlaag van de blaaswand is gegroeid, of nog verder gevorderd, moet de blaas worden verwijderd of in zijn geheel worden bestraald. De prognose is dan somber: minder dan de helft van de patiënten is na 5 jaar nog in leven, ondanks operatie of bestraling. Bij nog verder gevorderde blaaskanker leeft nog maar 12 procent na 5 jaar. ‘Het is daarom zaak dat mensen goed letten op de signalen, waarvan bloed in de urine de belangrijkste is’, onderstrepen Zuiverloon en Boormans.

‘Ik zie op mijn spreekuur vaak vrouwen tussen de 60 en 70 jaar die bloed plassen en langdurig met antibiotica zijn behandeld omdat in eerste instantie werd gedacht aan blaasontsteking’

Stop met roken
Veel beter is het nog om blaaskanker zoveel mogelijk te voorkomen. Niet beginnen met roken of stoppen met roken is dan de belangrijkste stap. Rokers hebben drie keer zoveel kans op het krijgen van blaaskanker als niet-rokers. ‘In tabak zitten giftige stoffen, die via de bloedbaan in de urine terecht komen’, legt Boormans uit. ‘De blaas is een reservoir, die urine staat daar meestal een uur of 3 tot 4 in. De giftige stoffen werken dan in op de blaaswand en kunnen op den duur blaaskanker veroorzaken.’

Boormans en Zuiverloon werken in het Blaaskankercentrum, enkele jaren geleden opgericht door het Erasmus MC Kanker Instituut. ‘Blaaskanker is een speerpunt van het Kanker Instituut. Patiënten met gevorderde, agressieve tumoren behandelen wij hier als expertcentrum.’

Het Blaaskankercentrum doet ook veel onderzoek, want blaaskanker is een grillige ziekte, waarover nog veel onduidelijk is. ‘Behandelingen slaan lang niet bij iedere patiënt aan en de ziekte laat zich moeilijk voorspellen’, zegt Boormans.

‘Ik heb een patiënt gehad die we succesvol hadden behandeld. Dat dachten we althans. Maar de kanker kwam na twee jaar terug, en in agressieve vorm. Dat doet iets met je, als arts. Met onderzoek willen we de tumoren en hun moleculaire kenmerken beter leren begrijpen.’

Het onderzoek wordt gefinancierd door de Maak Kanker Kansloos campagne van de Erasmus MC Foundation – Daniel den Hoed Fonds. Via www.maakkankerkansloos.nl kan je je inschrijven voor Run4Daniel (5 of 10 KM hardlopen of wandelen) op zaterdag 2 juli in het Kralingse Bos en/of de Swim4Daniel op zondag 3 juli in de Wijnhaven bij Plein 1940 in Rotterdam. Door jouw deelname steun je het onderzoek van Zuiverloon en Mahmoudi.