Onveilige situaties kunnen binnen elke kliniek voorvallen

Medewerkers van zelfstandige klinieken zijn erg positief over de veiligheidscultuur en hun eigen veerkracht. Opvallend was dat medewerkers die géén direct patiëntencontact hadden het meest positief waren over de patiëntveiligheid. Dit blijkt uit onderzoek van het Nivel en Amsterdam Public Health institute in het kader van de landelijke Monitor Patiëntveiligheid in Zelfstandige Behandelcentra.

Onveilige situaties kunnen binnen elke kliniek voorvallen. Hoe medewerkers met deze situaties omgaan en wat ze vervolgens doen om deze in de toekomst te voorkomen, is bepalend voor de patiëntveiligheid. Een goede patiëntveiligheidscultuur is daarom afhankelijk van een kritische houding tegenover het eigen handelen, het melden van incidenten en willen leren van incidenten. Daarbinnen zijn veerkrachtige medewerkers belangrijk om met veranderende omstandigheden om te gaan. We vroegen 416 medewerkers uit 18 zelfstandige behandelcentra hoe zij hier zelf tegenaan kijken.

Medewerkers zonder direct patiëntcontact positiever over patiëntveiligheid
Drie kwart van de medewerkers die deelnam aan het onderzoek waardeert de patiëntveiligheid in hun eigen kliniek zeer goed of uitstekend. Opvallend was dat medewerkers die geen direct patiëntcontact hebben de patiëntveiligheid gemiddeld beter beoordelen dan de medewerkers die wel met patiënten in contact staan. Ook op andere vlakken zijn medewerkers zonder patiëntencontact positiever. Het gaat dan bijvoorbeeld om de steun vanuit het management of de reactie op fouten.

Managers mogelijk niet goed op de hoogte
Een van de verklaringen voor het positievere beeld bij de medewerkers die geen patiëntcontact hebben, is dat ze niet goed zijn geïnformeerd over wat er speelt op de werkvloer. Zestig procent van de medewerkers zonder direct patiëntencontact binnen het onderzoek bekleden managementfuncties. Uit het onderzoek blijkt dat medewerkers niet altijd ondersteuning zoeken bij leidinggevenden. Het kan daarom zijn dat het management niet geheel op de hoogte is van de gebeurtenissen.

Kliniekmedewerkers zijn veerkrachtig
De kliniekmedewerkers gaven aan dat zij vaak veerkrachtig omgaan met crisissituaties of werkdruk en zich goed kunnen aanpassen aan de situatie. Medewerkers die veerkrachtiger zijn, zijn ook positiever over de veiligheidscultuur binnen de kliniek.

Over het onderzoek
Het Nivel voerde dit onderzoek uit in het kader van de Monitor Patiëntveiligheid (2020-2022) in zelfstandige behandelcentra (ZBC’s). Van 18 klinieken hebben 416 medewerkers de vragenlijst ingevuld. In de werving van de klinieken heeft de branchevereniging Zelfstandige Klinieken Nederland een belangrijke rol gespeelt. Dit onderzoek werd gefinancierd door het Ministerie van VWS en is uitgevoerd in samenwerking met het Amsterdam Public Health (APH) research institute.