De stelselmatige aanvallen op de wetenschap en de wetenschappers hebben gevolgen

In de Volkskrant stond 2 juni een opiniestuk op initiatief van prof. dr. Marc Bonten (UMC Utrecht) en prof. dr. Marion Koopmans. Alle decanen Geneeskunde en rectoren van de universiteiten en ruim 300 wetenschappers van alle universitaire ziekenhuizen staan achter dit opiniestuk. De lijst van ondertekenaars vindt u in het artikel op de site van het Erasmus MC.

Kamer en media, bestrijd ondermijning van de wetenschap
Vorige week kreeg een volksvertegenwoordiger in de Tweede Kamer dertien minuten de tijd om een prominent wetenschapper in overheidsdienst een leugenaar te noemen, te beschuldigen van corruptie en op zijn ontslag aan te dringen. Het kamerlid kon – ondanks verzoeken van collega Kamerleden – geen van deze uitspraken onderbouwen.

Helaas was dit geen incident, maar een zoveelste overtreffende trap in belediging van wetenschappers door een bepaald deel van het parlement. De beledigingen en beschuldigingen worden ook buiten de Tweede Kamer in het publieke domein steeds vaker geuit en zijn op sociale media al langer aan de orde van de dag. Hoewel onderzoek uitwijst dat het vertrouwen in de wetenschap nog steeds hoog is, ondermijnen deze ontwikkelingen dat vertrouwen.

Diezelfde wetenschap leverde gedurende de pandemie binnen enkele weken een betrouwbare test die wereldwijd uitgevoerd kon worden, binnen zes maanden een behandeling die de sterfte ten gevolge van infectie met ongeveer 20 procent reduceerde en binnen een jaar vaccins die veilig en uiterst effectief waren.

De stelselmatige aanvallen op de wetenschap en de wetenschappers hebben gevolgen. Hoewel er meerdere redenen kunnen zijn dat mensen zich niet laten vaccineren, heeft de polariserende toon van het debat en het verspreiden van desinformatie ertoe bijgedragen dat mensen zich van vaccinatie hebben afgekeerd. Daardoor zijn mensen onnodig blootgesteld aan de risico’s van COVID-19 en eraan overleden, terwijl vaccinatie de kans op sterfte met minstens 90 procent had kunnen reduceren. Mede door berichten op sociale media hebben mensen zich moedwillig blootgesteld aan onwerkzame en zelfs schadelijke behandelingen. Door dagelijkse ophitsing achtte de nationale veiligheidsdienst zelfs persoonlijke beveiliging nodig voor wetenschappers.

Wij maken ons grote zorgen over deze ontwikkelingen, en doen daarom een dringend beroep op de leden van de Tweede Kamer en de media om hier nog krachtiger stelling tegen te nemen. Sta niet toe dat de parlementaire immuniteit misbruikt wordt om ongefundeerde beschuldigingen en verdachtmakingen te uiten.

Wat mag u daarvoor terugverwachten van de wetenschap? Veel, zoals onverminderde inzet voor het welzijn van alle Nederlanders en bijdragen aan complexe vraagstukken zoals de energietransitie, de omgang met technologie en sociale ongelijkheid. Dit doen we met de hoogst mogelijke kwaliteitseisen en volledige transparantie over de manier waarop dat gebeurt, en met uiteraard de erkenning dat daarbij immer ruimte voor verbetering is. Daarnaast blijft de bereidheid om alle aspecten van het wetenschappelijk proces, inclusief de onzekerheden die resteren, toe te lichten. Tenslotte, weet elke wetenschapper dat continue kritische beoordeling, door collega’s en maatschappij, één van de fundamenten van de wetenschap is, waartoe dan ook iedereen uitgenodigd is.