De meeste cliënten die 2021 een PGB kozen voor het jaar erop (2022) deden dit omdat zij de eigen regie wilden behouden

CZ zorgkantoor ziet een stijging in het aantal aanvragen voor een persoonsgebonden budget (PGB) binnen de Wet langdurige zorg (Wlz). Het Nivel deed, in opdracht van CZ zorgkantoor, onderzoek naar de redenen om een PGB aan te vragen. De meeste cliënten die 2021 een PGB kozen voor het jaar erop (2022) deden dit omdat zij de eigen regie wilden behouden en omdat ze door naasten verzorgd wilden worden. Dit was ook zo in 2018. Als derde motief gaven cliënten op dat ze een bepaalde zorgorganisatie of zorgverlener alleen met een PGB konden krijgen.

Het onderzoek biedt inzicht in de motieven voor het kiezen van een PGB in 2021. Daarnaast komen de meningen van zorggebruikers aan bod over de ontvangen PGB-zorg in 2022 en over de informatievoorziening rond het PGB. Het onderzoek deden we onder zorggebruikers uit de gehandicaptenzorg (GZ-sector), de ouderenzorg (V&V-sector) en de geestelijke gezondheidszorg (GGZ-sector).

Coronacrisis en cliëntondersteuners weinig of geen invloed op keus voor PGB
De cliënten vroegen hun PGB aan in 2021, dus tijdens de coronacrisis, maar deze speelde geen rol in de keuze voor het PGB bij de cliënten die in het najaar van 2022 nog steeds een PGB hadden. Ook vonden we geen aanwijzingen dat onafhankelijke cliëntondersteuners (OCO’s) een doorslaggevende rol speelden bij het kiezen voor een PGB. In de GGZ (68%) en GZ (60%) was de meest genoemde reden om voor een PGB te kiezen het behoud van eigen regie. In de ouderenzorg was dit de wens om door de naasten verzorgd te worden; dit gaf 54% van de cliënten als reden aan.

Belangrijkste motieven om voor een PGB te kiezen in de langdurige zorg
Dit zijn de zes meest voorkomende redenen, voor alle ondervraagde cliënten samen. De cliënten konden meerdere redenen opgeven.

1. Behoud van eigen regie, ik wil de dingen zelf regelen (60%)
2. Ik wil door mijn naaste(n) verzorgd worden (50%)
3. Ik kan de zorgorganisatie of zorgverlener die ik wil alleen met een PGB    krijgen(32%)
4. Er is te weinig flexibiliteit bij zorg in natura (ZIN) (26%)
5. Ik wil het aantal verschillende zorgverleners dat mij verzorgt beperken(22%)
6. Via een PGB kan ik de zorg goedkoper regelen dan via zorg in natura (ZIN) (15%)

Zeer ruime meerderheid is eind 2022 tevreden met de PGB-zorg
Waar 89% van de cliënten met een PGB tevreden is over de PGB-zorg is 2% er ontevreden over. Deze zorggebruikers zullen er dan ook zeker niet opnieuw voor kiezen, met name vanwege de ervaren bureaucratie. De overige 9% van de cliënten overweegt zorg in natura (ZIN) te kiezen als dit beschikbaar is voor hen en voorziet in hun behoefte. Bij ZIN wordt binnen de GZ met name (bepaalde) dagbesteding gemist en binnen de ouderenzorg kwalitatief goede zorg in een verpleeghuis of wooninitiatief. Onder de cliënten in de GGZ-sector kwam ontevredenheid met ZIN-aanbod, als reden voor PGB, amper voor.

Informatievoorziening over PGB in orde; aandachtspunt ligt in financiële gevolgen
Zorggebruikers ontvangen informatie over het PGB met name van het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) en het zorgkantoor, en daarnaast van familie of vrienden en van onafhankelijke cliëntondersteuners (OCO’s). Een ruime meerderheid voelt zich goed geïnformeerd over de voor- en nadelen van het PGB. Degenen die zich niet goed geïnformeerd voelen over de nadelen, missen met name informatie over de financiële gevolgen van het hebben van een PGB.

Het onderzoek
We deden een online vragenlijstonderzoek onder cliënten die in 2021 een PGB hadden aangevraagd. Zij ontvingen zorg binnen de gehandicaptenzorg (GZ), de ouderenzorg (V&V) en de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). In totaal vulden 374 cliënten de vragenlijst in (respons 29%). Daarnaast hielden we in het najaar van 2022 met tien cliënten een interview, om aanvullend inzicht te krijgen in het keuzeproces voor het PGB en de rol van OCO’s en zorgverleners.

Bron: Nivel