Bijna 22 miljoen mensen in Europa hebben psychoses

Mensen met een psychose hebben een bepaalde manier van denken. Aanwijzingen daarvan zijn terug te vinden in hun spraak. Wat nou als we die manier van spreken kunnen vangen in een model, waardoor we kunnen voorspellen dat iemand opnieuw last van een psychose krijgt?

Psychiater Iris Sommer gaat onderzoeken of verandering in spraak een voorspeller is voor psychose. Samen met een Europees team van hersenwetenschappers, linguïsten en experts in kunstmatige intelligentie (AI). Voor dit onderzoek ontving het team een Synergy subsidie van bijna 10 miljoen van de European Research Council. 

Bijna 22 miljoen mensen in Europa hebben psychoses. Bij mensen die al eens een psychose hebben gehad, is de kans groot dat zij later in hun leven nog een psychose krijgen. ‘Daarom krijgen ze vaak langdurig antipsychotica, maanden, soms jaren', vertelt Sommer. Dat verkleint de kans op een terugval, maar het heeft ook nadelen. ‘Veel patiënten zijn niet meer bereid om langdurig medicijnen te gebruiken om terugval in een psychose te voorkomen. Daarom willen we patiënten nu alleen behandelen als de verschijnselen terug lijken te komen. Dit noemen we targeted treatment. Maar daarvoor hebben we goede voorspellers van zo'n terugval nodig.’ 

Spraak weerspiegelt gedachten 
Om de verschijnselen van psychose vroeg te herkennen gaat Sommer spraak van mensen met een psychose onderzoeken. ‘We denken dat wat en hoe iemand iets zegt een goede weerspiegeling kan zijn van zijn gedachten. Mensen met psychose hebben een bepaalde manier van praten: ze vertellen een verhaal met langere pauzes, zijn snel afgeleid en praten vaak over hetzelfde onderwerp. We gaan nu onderzoeken of zulke spraakafwijkingen inderdaad overeenkomen met iemands psychotische gedachten en of we op basis van de manier van praten kunnen voorspellen of iemand weer een psychose ontwikkelt.’ 

Veranderingen in spraak herkennen met app  
Met een app die spraak vastlegt, gaat het team van Sommer software ontwikkelen die veranderingen in spraak van mensen herkent. Ze onderzoeken dit bij mensen die al eerder een psychose hebben gehad. ‘In de app laten we mensen wekelijks een afbeelding of een verhaal zien en zij spreken hun reactie daarop in. Die reactie gaan wij analyseren en we kijken of er bepaalde kenmerken inzitten.  Met de opnames trainen we een persoonlijk taalmodel met kunstmatige intelligentie.’  

Meten hersenactiviteit tijdens spraakveranderingen 
In deze studie gebruiken de onderzoekers ook beeldvormende technieken om de hersenactiviteit van mensen met psychose te meten.  Zo kijken zij of er een verband is tussen spraakveranderingen en hersenactiviteit bij psychose.  

Verandering in spraak als voorspeller voor psychose 
Hoe de spraak verandert bij mensen met psychose is afhankelijk van de ernst van de aandoening. Psychotische stoornissen worden onderverdeeld in verschillende fasen: acuut, remissie en terugval. Daarom onderzoekt Sommer met haar team de spraakveranderingen in verschillende fasen van de psychose. ‘We kijken naar de veranderingen van één persoon over een bepaalde tijd.  Als het lukt om te zien dat en hoe spraakveranderingen een psychose voorspellen, kunnen we in de toekomst eerder zien dat iemand weer risico loopt om een psychose te krijgen. Dit kan artsen meer tijd geven om de behandeling van een patiënt aan te passen en in het beste geval een terugval te voorkomen.’  

Methode om spraak te gebruiken als voorspeller breder toepassen 
Als blijkt dat spraakveranderingen een goede voorspeller zijn voor psychoses, willen de onderzoekers deze methode breder toepassen. ‘Spraak heeft een schat aan gegevens om iets te weten te komen over het mentale welzijn van de spreker', vertelt Sommer. ‘Ook binnen andere medische disciplines en zelfs buiten de geneeskunde, denk aan het besturen van treinen, vliegtuigen of het bedienen van grote apparaten, is het van zeer grote waarde om iemands gemoedstoestand betrouwbaar te kunnen voorspellen.’

Bron: UMCG