Onderzoekers zijn erin geslaagd om het genetisch risico van de onderzochte personen te bepalen aan de hand van nieuwe DNA-analyses

Psychotische stoornissen ontstaan omdat sommige mensen een genetische gevoeligheid hebben voor bepaalde risicofactoren voor het ontwikkelen van die stoornissen, zoals cannabisgebruik en traumatische gebeurtenissen. Oftewel: 'nature' maakt sommige mensen gevoelig voor 'nurture'.

Over die hypothese bestond binnen de psychiatrie brede consensus, maar het bewijs ontbrak. In een groot Europees onderzoek, geleid door prof. dr. Jim van Os (UMC Utrecht) en prof. dr. Bart Rutten (Maastricht UMC+), dat werd uitgevoerd in 25 centra wereldwijd en dat 12 miljoen euro heeft gekost, werd getracht het bewijs te vinden. De bevindingen zijn gepubliceerd door het hoog aangeschreven wetenschappelijke tijdschrift World Psychiatry: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31059627.

10.000 patiënten
Meer dan 10.000 patiënten en hun familieleden werden van 2009 tot 2015 onder de loep genomen. De onderzoekers zijn erin geslaagd om het genetisch risico van de onderzochte personen te bepalen aan de hand van nieuwe DNA-analyses, en deze informatie, voor het eerst, samen te brengen met informatie van dezelfde personen over hun blootstelling aan relevante omgevingsfactoren. Daarmee kon het samenspel tussen genen en omgeving in detail worden onderzocht.

De onderzoekers hebben nu aangetoond dat het genetisch risico voor psychotische stoornissen (bijvoorbeeld schizofrenie) sterk samenhangt met gevoeligheid voor onder andere cannabis en trauma's in de kindertijd. Hoe sterker het genetisch risico voor psychose, des te groter het risico om daadwerkelijk psychotisch te worden na gebruik van cannabis of na traumatische gebeurtenissen.

Hoofdonderzoeker Jim van Os: "Bij psychose werkt het genetisch risico in ieder geval gedeeltelijk via de omgeving: de impact van 'nurture' is afhankelijk van 'nature'. Het genetisch risico kun je niet veranderen, maar wel de weerbaarheid voor de omgeving. Onze studie toont aan dat hier sterker op ingezet moet worden."

Vervolgstap
Het onderzoek is dan ook nog lang niet klaar. Onderzoeker Bart Rutten: "Als vervolgstap kijken we naar genetische factoren die betrokken zijn bij specifieke biologische processen. Zo kunnen we vaststellen of er een samenspel is tussen het genetisch risico in bepaalde biologische processen en specifieke omgevingsfactoren. Doelstelling daarbij is om tot nieuwe persoonsgerichte interventie-mogelijkheden te komen." Eerste auteur van het wetenschappelijk artikel Sinan Gülöksüz: "Dit onderzoek vergde veel tijd en moeite, maar het was het waard: gen-omgevingsinteractie is reëel."