Scholieren denken dat vooral dagelijks drinken schadelijk is

Steeds meer scholieren weten dat roken en alcohol drinken schadelijk is. “Dat is positief, maar helaas is de kennis over de schadelijkheid van roken en alcohol niet bij alle groepen scholieren evenveel toegenomen”, zegt dr. Tessa Scheffers-van Schayck, wetenschappelijk onderzoeker bij het Trimbos-instituut. Daarnaast wordt de schadelijkheid van af en toe roken en het drinken van meerdere glazen alcohol in het weekend onderschat. Dit zijn belangrijke aandachtspunten voor preventiewerkers en -programma’s.

In 2019 is voor de negende keer het landelijke Peilstationsonderzoek onder scholieren van 12-16 jaar uitgevoerd. In de periode 2003-2019 is er vanuit preventie steeds meer aandacht geweest voor de schadelijkheid van roken en alcohol bij met name scholieren. Maar zijn scholieren zelf de afgelopen jaren ook anders gaan denken over de schadelijkheid van roken en alcohol?

Scholieren weten meer over roken
In de afgelopen jaren zijn steeds meer scholieren van mening dat roken schadelijk is. We zien bijna een verdubbeling in het percentage scholieren dat af en toe roken schadelijk vindt: van 27,5% in 2003 tot 50,7% in 2019. “Wij zijn blij met deze verdubbeling, want dat laat zien dat we op de goede weg zitten”, aldus Scheffers-van Schayck. “Toch is er ook nog veel winst te behalen, aangezien de helft van de scholieren af en toe roken niet schadelijk vindt.”

“Toch is er ook nog veel winst te behalen, aangezien de helft van de scholieren af en toe roken niet schadelijk vindt”, aldus Scheffers-van Schayck.

Terwijl af en toe roken wél schadelijk is. Het is daarom belangrijk dat hier bijvoorbeeld in preventieprogramma’s op scholen, zoals Helder op School, meer aandacht voor is.

Scholieren denken dat vooral dagelijks drinken schadelijk is
Hoewel ook de kennis over de schadelijkheid van alcohol drinken bij scholieren de afgelopen jaren is toegenomen, zien we daar een iets ander beeld dan bij roken. Scheffers-van Schayck: “Het positieve nieuws is dat we een verdubbeling zien in het percentage scholieren dat elke dag alcohol drinken schadelijk vindt: van 41% van de leerlingen in 2003 tot 83,5% in 2019.” Maar het percentage scholieren dat het schadelijk vindt om elk weekend vijf of meer drankjes te drinken steeg tot 2011 en is daarna gedaald. Het lijkt alsof een deel van de scholieren denkt dat, net als bij roken, de risico’s van alcohol beperkt zijn zolang het niet dagelijks gedronken wordt.

Vmbo-leerlingen minder bewust van de schadelijkheid
Niet alle scholieren weten evenveel over de schadelijkheid van roken en alcohol. Daarbij zijn er duidelijke verschillen tussen de schoolniveaus gevonden. Deze verschillen zijn pas na 2003 ontstaan. Zo dachten in 2019 minder vmbo-leerlingen dat af en toe roken schadelijk is dan havo- en vwo-leerlingen.

“Zo dachten in 2019 minder vmbo-leerlingen dat af en toe roken schadelijk is dan havo- en vwo-leerlingen”, aldus Scheffers-van Schayck.

Ook is het percentage vmbo-b leerlingen dat het elke dag drinken van één of twee drankjes met alcohol schadelijk vindt lager dan onder scholieren van de andere schoolniveaus. Dit laat zien dat het belangrijk is om in preventieprogramma’s op scholen extra aandacht te hebben voor vmbo-leerlingen. Daarnaast is het belangrijk om te kijken hoe preventieprogramma’s beter kunnen aansluiten op deze doelgroep. Zo kan de kennis over de schadelijkheid van roken en alcohol drinken bij vmbo-leerlingen vergoot worden.

Aandachtspunten voor preventie
Hoewel de afgelopen jaren de kennis over de schadelijkheid van roken en alcohol drinken bij scholieren over het algemeen is toegenomen, is er op een aantal gebieden ruimte voor verbetering. Het is daarom belangrijk dat er in preventieprogramma’s meer aandacht besteed wordt aan de schadelijkheid over af en toe roken en het drinken van meerdere glazen alcohol in het weekend. Daarnaast is het essentieel om preventieprogramma’s extra goed aan te laten sluiten op vmbo-leerlingen, omdat de kennis bij deze doelgroep minder hoog is dan bij leerlingen van andere schoolniveaus. Tot slot kan er ook winst behaald worden door het rookvrij maken van de omgeving van (vmbo) scholieren. Met een rookvrije omgeving wordt het goede voorbeeld gegeven. Want we weten: zien roken, doet roken.