Een hoog keukenzoutconsumptie wordt in verband gebracht met een verhoogde bloeddruk en een verhoogd risico op hartaanvallen en beroertes

Vrouwen die kaliumrijk voedsel – zoals bananen en avocado's – eten, kunnen de negatieve effecten van te veel zout in hun voeding verminderen. Dit blijkt uit een onderzoek dat is gepubliceerd in European Heart Journal. Uit het onderzoek blijkt dat kaliumrijke diëten de bloeddruk verlagen bij vrouwen met een hoge zoutinname.

“Een hoog keukenzoutconsumptie wordt in verband gebracht met een verhoogde bloeddruk en een verhoogd risico op hartaanvallen en beroertes”, zegt nefroloog-internist Liffert Vogt van Amsterdam UMC. “Gezondheidsadviezen zijn dan ook gericht op het beperken van de zoutinname. Maar dit is niet haalbaar zolang voeding vaak bewerkte producten bevat waar veel zout in zit. Ons onderzoek toont aan dat een kaliumrijk dieet de nadelige effecten van te veel zoutinname vermindert. Dit komt doordat kalium zorgt voor een hogere uitscheiding van zout via de nieren. Deze gezondheidswinst is het grootst bij vrouwen.” 

Minder effect bij mannen 
De onderzoekers analyseerden het verband tussen kaliuminname en bloeddruk, na correctie voor leeftijd, geslacht en zoutinname. Bij vrouwen was bij toename van kaliumconsumptie (in grammen per dag) een daling van de bloeddruk te zien. De relatie tussen kalium en bloeddruk werd alleen waargenomen bij vrouwen die veel zout aten. Daarbij resulteerde elke gram dagelijkse inname van kalium voor een verlaging van de bovendruk van 2,4 mmHg. Bij mannen werd er een kleiner verband tussen kalium en bloeddruk aangetoond. 

19 jaar onderzoek
Het onderzoek werd uitgevoerd door promovendus Rosa Wouda, cardioloog Matthijs Boekholdt en nefroloog Liffert Vogt, allen werkzaam bij Amsterdam UMC. Aan de studie deden 24.963 deelnemers mee (11.267 mannen en 13.696 vrouwen). De gemiddelde leeftijd was 59 jaar voor mannen en 58 jaar voor vrouwen. De deelnemers vulden een vragenlijst in over leefgewoonten, de bloeddruk werd gemeten en er werd een urinemonster verzameld. Natrium (keukenzout is natriumchloride) en kalium in de urine werden gemeten om de dagelijkse inname in te schatten. Na een follow-up van ongeveer 19,5 jaar bleken 13.596 (55%) van de deelnemers opgenomen te zijn geweest in het ziekenhuis of te zijn overleden aan de gevolgen van hart- en vaatziekten. De onderzoekers analyseerden het verband tussen kaliuminname en hart- en vaatziekten. In totaal hadden mensen met het hoogste kaliumgehalte in de urine een 13% lager risico op hart- en vaatziekten.  Wanneer mannen en vrouwen afzonderlijk werden geanalyseerd, waren de risicoreducties respectievelijk 7% en 11%.  

Adviezen voor verbeteren gezondheid   
Professor Vogt: “De resultaten tonen aan dat kalium helpt de hart en bloedvaten gezond te houden, maar dat vrouwen hier meer baat bij hebben dan mannen. Weliswaar in mindere mate, is er bij mannen ook een beschermend effect gezien, maar hierbij was geen relatie met de bloeddruk en ook niet met de keukenzoutconsumptie. Dat suggereert dat kalium bij mannen op een andere manier het hart beschermt. Dit verdient nader vervolgonderzoek. Voor nu geven onze bevindingen aan dat een gezond-hartdieet verder gaat dan alleen het beperken van keukenzout, ook het verhogen van het kaliumgehalte draagt bij aan de gezondheid.  Voedingsmiddelenbedrijven kunnen helpen door standaard in hun producten op natrium gebaseerd zout te ruilen voor kalium. Belangrijker nog: we moeten allemaal prioriteit geven aan vers, onbewerkt voedsel, omdat dit zoutarm, maar kaliumrijk is."

Minder keukenzout 
In zijn inaugurele rede begin dit jaar riep de kersverse hoogleraar Klinische nierziekten en nierfysiologie Liffert Vogt op gezonde voeding met minder keukenzout goedkoper te maken. Dat is juist nu belangrijk omdat door de oplopende inflatie, gezonde voeding relatief het duurst geworden is. Vergroten van de zichtbaarheid van gezonde snacks en gezonde afhaalmaaltijden in publieke ruimten, zoals in winkelstraten en stations, is hoognodig. Ook de levensmiddelenindustrie dient zich in te spannen om de richtlijn Goede Voeding van 2015 te realiseren. Daarnaast roept hij wetenschappers op om de kwaliteit van het onderzoek naar gezonde voeding, zoals het minderen van het keukenzoutgebruik, sterk te verbeteren. Te vaak wordt matig uitgevoerd onderzoek naar keukenzout als argument gebruikt om de hoeveelheid keukenzout in levensmiddelen niet aan te passen.

Lees het wetenschappelijke artikel in European Heart Journal