Jaarlijks zijn er in Nederland zo’n 2.500 nieuwe patiënten met een tumor in het hoofdhalsgebied

Het UMCG gaat de komende maanden als eerste ziekenhuis in Nederland kankerpatiënten die last hebben van een droge mond behandelen met weefselspecifieke stamceltransplantatie.

Verminderde kwaliteit van leven
Jaarlijks zijn er in Nederland zo’n 2.500 nieuwe patiënten met een tumor in het hoofdhalsgebied. Een groot deel van deze patiënten heeft met bestraling een goede kans op genezing. Een vervelende complicatie hierbij is dat bij 40% van de patiënten na de behandeling de speekselklieren niet goed meer werken. Hierdoor hebben ze continu last van een droge mond. Kauwen en slikken is lastig, hun smaakvermogen vermindert, praten is erg moeilijk en het gebit wordt beschadigd. Hierdoor hebben deze patiënten vaak een sterk verminderde kwaliteit van leven.

Om dit probleem te verhelpen doet de onderzoeksgroep van UMCG-hoogleraar Radiotherapie Rob Coppes al jaren onderzoek naar speekselklierstamceltransplantatie.

Laatste stappen in lang traject
Begin deze eeuw kwam Coppes op het idee om patiënten met een droge mond te behandelen met stamceltransplantatie. Hij identificeerde stamcellen van de speekselklier bij de muis en vervolgens bij de mens. Hierna werden de stamcellen opgekweekt in het laboratorium, waar ze minispeekselkliertjes (organoïden) vormden en vermenigvuldigd kunnen worden. Vervolgens toonden experimenten met muizen aan dat de behandeling aanslaat en dat bij muizen de speekselklieren weer aangroeiden.

Hierna werden van mensen afkomstige speekselklierstamcellen in het laboratorium opgekweekt en bij muizen ingebracht. Wederom sloeg de behandeling aan. Vervolgens vertaalden de onderzoekers de resultaten naar de mens en werd de methode veilig en geschikt gemaakt voor klinisch gebruik.

Eerste in Nederland en misschien wel wereldwijd
Nu zijn de onderzoekers in het UMCG toe aan één van de laatste stappen in het traject: de daadwerkelijke behandeling van patiënten. Naar verwachting zullen de eerste patiënten deze zomer behandeld worden. Het betreft klinisch onderzoek, waaraan een beperkte en geselecteerde groep patiënten kan meedoen.

Bij patiënten met kanker in het hoofd-halsgebied wordt een CT-scan gemaakt en vervolgens een bestralingsplan. Hieruit blijkt hoeveel risico iemand loopt op schade aan de speekselklieren en of de patiënt in aanmerking komt voor stamceltherapie. Coppes: ‘Onze patiënten die hier straks voor in aanmerking komen, zijn de eerste in Nederland – en waarschijnlijk wereldwijd - die deze behandeling krijgen.'