Het blaaspijnsyndroom, ook wel interstitiële cystitis, is een chronische goedaardige aandoening van de urineblaas

Het Radboudumc gaat een onderzoek doen naar de werking van GAG blaasspoelingen bij het blaaspijnsyndroom, een aandoening waarbij de blaaswand ontstoken is. Deze studie start om wetenschappelijk bewijs te leveren voor de effecten van deze therapie, zodat deze in de toekomst vergoed gaat worden.

Het blaaspijnsyndroom, ook wel interstitiële cystitis, is een chronische goedaardige aandoening van de urineblaas. Het gaat om een ontstekingsreactie van de blaaswand, waardoor er zweren ontstaan. Het lijkt op een blaasontsteking, maar antibiotica helpen niet. Uroloog Dick Janssen: “Er ontstaan eigenlijk een soort schaafwonden op de blaaswand. Die komen in aanraking met urine, die vol afvalstoffen zit. Iedereen die weleens luieruitslag bij een baby heeft gezien, snapt hoeveel irritatie urine kan veroorzaken.”

Dergelijke klachten uit zich vaak in de blaas en bekkenregio, de onderbuik en geeft een continue aandrang tot plassen, ook ’s nachts. Dr. Dick Janssen: “Deze aandoening heeft echt gevolgen voor de kwaliteit van leven van patiënten. Naast continue pijnklachten, moeten ze vaak ’s nachts naar het toilet, wat leidt tot slapeloosheid.”
 
In Nederland hebben zo’n 4000 mensen het blaaspijnsyndroom, waarvan 600 tot 800 deze pijnlijke zweren hebben. 9 op de 10 patiënten is vrouw, en de symptomen lijken op die van mensen met reuma of de ziekte van Crohn, bekende auto-immuunziekten. Dick Janssen: “We kennen de exacte oorzaak van het blaaspijnsyndroom nog niet, maar het heeft verschillende kenmerken van auto-immuunziekten. Als we bij patiënten een biopt (stukje weefsel) van de blaas nemen, zien we abnormaal veel afweercellen die zorgen voor de ontstekingen.”

Beschermlaag voor de blaaswand
Genezing is niet mogelijk, maar patiënten en zorgverleners hebben goede ervaringen met Glycosaminoglycaan (GAG) blaasspoelingen. De binnenkant van de blaas is namelijk bekleed met een beschermlaag, de Glycosaminoglycaanlaag (GAG–laag), bestaande uit hyaluronzuur en chondroitine sulfaat. Deze laag functioneert bij blaaspijnsyndroom niet goed, waardoor het blaasslijmvlies onbeschermd is en ontstoken raakt. Een ontstoken blaaswand geeft bij het uitrekken (vollere blaas) steeds meer pijnklachten waardoor de patiënten zeer vaak naar het toilet toe moeten. De GAG blaasspoelingen bevatten moleculen die als het ware een extra beschermlaag vormen, waardoor de blaaswand kan herstellen en de klachten afnemen.

Wetenschappelijke onderbouwing van het onderzoek
De werking van deze blaasspoelingen is nog niet voldoende wetenschappelijk onderzocht, en wordt om die reden niet meer vergoed door zorgverzekeraars. Daarom start het Radboudumc, met tien andere ziekenhuizen, farmaceuten en patiëntvereniging ICP, een onderzoek om wetenschappelijke onderbouwing te leveren voor deze therapie. Dick Janssen is projectleider van het onderzoek: “We verwachten dat uit de studie blijkt dat deze behandeling inderdaad helpt, maar het is belangrijk om onze ervaringen wetenschappelijk te onderbouwen. Daarom zijn we blij dat we deze studie nu kunnen starten.”

Patiënt krijgt zowel geneesmiddel als placebo
Het wordt een bijzonder onderzoek, waarbij ook dr. Thomas Hoogeboom van de afdeling IQ Healthcare van het Radboudumc is betrokken. Dick Janssen: “Omdat het zo’n zeldzame aandoening is, is het lastig om voldoende deelnemers te includeren. Zeker als je, zoals we vaak werken in wetenschappelijk onderzoek, ook een placebogroep nodig hebt en de studie dubbelblind wil uitvoeren. Regulier gebruik je hiervoor een traditionele randomized controlled trial (RCT) waarvoor altijd veel patiënten nodig zijn. Daarom voeren we naast een RCT ook een zogeheten aggregated N-of-1 study uit.” In deze N=1 trial krijgt een enkele patiënt gedurende afgebakende periodes herhaaldelijk zowel een placebo als een werkzaam geneesmiddel, zodat elke studiepatiënt evenveel behandeling krijgt en het voor elke individuele patiënt duidelijk wordt of het middel werkt. Het combineren van de resultaten van verschillende N=1 trials kan, zo is de verwachting, ook informatie op groepsniveau opleveren en heeft maar de helft van het aantal studiepatiënten nodig vergeleken met een RCT. Deze studie biedt ons de mogelijkheid om binnen één studie twee placebo gecontroleerde studiemethodes direct met elkaar te vergelijken.

Tijdens de duur van het GETSBI onderzoek wordt de behandeling vergoed door de zorgverzekeraars. Door Zorginstituut Nederland en ZonMw is reeds een bedrag van 1,2 miljoen euro vrijgemaakt voor de behandelingen en het onderzoek. De resultaten worden over vier jaar verwacht.