Het aantal patiënten met HPV-gerelateerde keelkanker is de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen

Remco de Bree, hoogleraar Hoofd-Hals Chirurgische Oncologie aan het UMC Utrecht, heeft een subsidie van bijna 1,3 miljoen euro ontvangen van KWF Kankerbestrijding. Samen met experts van het Maastricht UMC+ wil hij met dit geld onderzoeken of de nacontrole van patiënten die zijn behandeld voor mondkeelholtekanker kan worden verbeterd. De onderzoekers richten zich specifiek op patiënten bij wie de kanker is veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Ze willen een bloedtest gebruiken om dit doel te bereiken.

Het aantal patiënten met HPV-gerelateerde keelkanker is de afgelopen jaren aanzienlijk gestegen. Momenteel wordt meer dan de helft van de 700 per jaar nieuw gediagnosticeerde mondkeelholtekankers in Nederland veroorzaakt door het HPV-virus. De gebruikelijke behandeling omvat bestraling, soms in combinatie met chemotherapie. Helaas komt het voor dat de tumor na de behandeling niet volledig verdwijnt, of terugkeert. Momenteel zijn de nacontroles nog niet optimaal, omdat niet alle teruggekeerde tumoren op tijd worden ontdekt. Dat leidt tot onzekerheid bij de patiënten en is emotioneel enorm belastend. 

Nacontroles verbeteren 
Het onderzoeksproject van Remco de Bree, verbonden aan het UMC Utrecht Expertisecentrum voor hoofd-halstumoren, richt zich op het verbeteren van de nacontroles voor HPV-positieve keelkankerpatiënten door het gebruik van een bloedtest. Eerdere studies hebben laten zien dat de aanwezigheid van HPV in het bloed kan wijzen op een teruggekeerde tumor. Het nieuwe project heeft als doel deze resultaten te bevestigen in een grootschalig landelijk onderzoek met een grote groep patiënten.  

Een bloedtest zou veel toegevoegde waarde hebben. "Als we een teruggekeerde tumor vroegtijdig kunnen ontdekken, kunnen we deze ook in een vroeger stadium behandelen ”, aldus Remco. “Daarmee verbeteren we niet alleen de overlevingskansen van de patiënt, maar kunnen we mogelijk ook een minder uitgebreide behandeling inzetten, waardoor ernstige bijwerkingen beperkt blijven en we de kwaliteit van leven van patiënten vergroten." De onderzoekers willen ook uitzoeken op welke momenten en hoe vaak de bloedtest afgenomen zou moeten worden. 

Uitgebreide samenwerking 
Het onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met alle Nederlandse ziekenhuizen waar keelkankerpatiënten worden behandeld. Bij de gebruikelijke nacontroles zal bij deelnemende patiënten ook een bloedmonster worden afgenomen, dat vervolgens wordt onderzocht op de aanwezigheid van HPV. "We verwachten dat de bloedtest een veelbelovende manier is om een eventuele terugkeer van de tumor eerder op te sporen dan de huidige nacontrolemethoden”, zegt Remco. “Naast een beter behandelresultaat en hogere kwaliteit van leven voor patiënten, verwachten we ook een minder grote druk op de gezondheidszorg. Mogelijk zijn er op den duur minder fysieke controles in de hoofd-halscentra nodig, en kunnen patiënten in plaats daarvan in de buurt bloed laten afnemen. Alleen bij een positieve test zou de patiënt dan naar het ziekenhuis moeten komen.”

Als de bloedtest teruggekeerde tumoren inderdaad goed kan opsporen, willen de onderzoekers een vervolgstudie starten. Daarin gaan ze een nacontrolebeleid gebaseerd op deze bloedtest vergelijken met het huidige nacontrolebeleid met fysieke controles in het ziekenhuis. Bij positieve resultaten kan de test uiteindelijk standaard worden aangeboden aan alle HPV-positieve keelkankerpatiënten in Nederland. Remco: “Omdat deze laboratoriumtest al voor andere tumoren wordt toegepast, verwachten we dat de implementatie in de standaardzorg vlot kan verlopen.” 

Bron: UMC Utrecht