Het gaat om antikankermiddelen met VEGF-remmers, waarvan hoge bloeddruk een bekende en veel voorkomende bijwerking is

Een zoutbeperkt voedingspatroon kan voorkomen dat patiënten een te hoge bloeddruk krijgen van bepaalde antikankermiddelen. Dat blijkt uit onderzoek van het Erasmus MC Kanker Instituut.

Het gaat om antikankermiddelen met VEGF-remmers, waarvan hoge bloeddruk een bekende en veel voorkomende bijwerking is. De zoutarme voeding zorgde ervoor dat een deel van de patiënten geen bloeddrukverlagers hoefde te slikken. Anderen slikten aanzienlijk lagere doses.

Leefstijlinterventie
Onderzoekers dr. Leni van Doorn en dr. Jorie Versmissen publiceerden de studie onlangs in het British Journal of Cancer. De studie is uniek: er wordt zelden een studie gedaan waarin het effect van leefstijlinterventies op de cardiovasculaire bijwerkingen van kankertherapieën prospectief wordt onderzocht.

De patiëntengroep die Van Doorn en Versmissen onderzochten, is gecompliceerd. ‘Patiënten die deze VEGF-remmers gebruiken, genezen niet meer. De behandeling kan soms wel voor een langere periode worden gegeven. Je kunt dan afwegen of het reëel is om deze patiëntengroep te vragen om een zoutbeperkt dieet te volgen. Maar wij zagen juist dat deze groep patiënten zeer gemotiveerd is. Ze willen graag regie houden en vinden het prettig zelf iets kunnen doen om minder medicatie te hoeven slikken.’

Prettiger
Sommige deelnemers gingen na de studie door met het zoutbeperkte dieet. ‘Zij gaven aan dat ze zich door de zoutbeperking veel prettiger voelden. Zij gaan nu zelf naar de Schiedamse bakker die voor onze studie zoutloos brood heeft gebakken’, vertellen Versmissen en Van Doorn. Diëtist Wesley Visser, die de studie vanuit de afdeling diëtiek coördineerde, keek op van de toewijding die de studiedeelnemers lieten zien.

VEGF-remmers of angiogeneseremmers remmen de vorming van nieuwe bloedvaten in en naar de tumor af. Deze krijgt hierdoor weinig of geen bloed, waardoor de tumor niet of trager groeit en uitzaait. De middelen worden onder andere gebruikt bij niercelkanker, leverkanker en schildklierkanker en worden jaarlijks aan duizenden mensen voorgeschreven.

Schade
Een veel voorkomende bijwerking is echter een hoge bloeddruk, die vervolgens schade kan veroorzaken aan hart en vaten. Soms is die bloeddruk zo hoog dat de antikankermedicatie – tijdelijk – moet worden gestaakt. ‘Uit onze studie blijkt nu dat die hoge bloeddruk kan worden voorkomen met een zoutbeperkt dieet. Hierdoor is geen of minder gebruik van bloeddrukmedicatie nodig en kan de antikankerbehandeling veilig worden doorgezet’, zeggen Versmissen en Van Doorn.

Aan de studie werkten 49 mensen mee, van wie er 16 een te hoge bloeddruk kregen door de VEGF-remmers. Zij volgden het zoutarme dieet, waarbij ze niet meer dan 4 gram zout per dag mochten binnenkrijgen. ‘Dat is best streng, maar geen enkele deelnemer vond het zo zwaar dat hij ermee gestopt is. Van een aantal kregen we positieve reacties’

Na verloop van tijd nam de hoge bloeddruk af met gemiddeld 7 millimeter kwikdruk (mmHg). Twaalf patiënten hadden genoeg aan de zoutarme voeding en hoefden geen extra medicatie te slikken, bij twee  deelnemers kon de bloeddrukverlagende medicatie worden verlaagd en in de loop van de studie worden gestaakt. Reden genoeg om de resultaten van de studie te gaan implementeren in de klinische praktijk, vinden de onderzoekers.

Uniek
Uniek aan de studie was de samenwerking tussen interne oncologie, diëtetiek, vasculaire geneeskunde en nefrologie. ‘Er zijn veel  antikankermedicijnen die cardiovasculaire bijwerkingen hebben, zowel tijdens als na de behandeling’, weet Versmissen.

‘Tot op heden is daar te weinig aandacht voor, maar met de toenemende overleving wordt dit steeds belangrijker. We hopen dat deze studie een aanzet is voor meer onderzoek. In het Erasmus MC vindt dit al in toenemende mate plaats. Er is wekelijks een multidisciplinair overleg om deze bijwerkingen te bespreken.’

Dr. Leni van Doorn is verpleegkundig specialist Algemene Gezondheidszorg bij de afdeling Interne Oncologie. Dr. Jorie Versmissen is internist en gespecialiseerd in bloeddrukbehandeling. Ze is ook klinisch farmacoloog.