Overgewicht is wereldwijd een groeiend probleem, en het aantal maagverkleiningsoperaties stijgt

Mensen verliezen na een maagverkleining niet alleen vet, maar ook spiermassa, meer dan bij een dieet. Het aandeel verdwenen spieren kan oplopen tot meer dan een derde van het totale gewichtsverlies. Dat leidt tot gezondheidsproblemen, en zelfs tot hoger risico op hartaandoeningen en overlijden. Dat blijkt uit het proefschrift van Malou Nuijten van het Radboudumc. Extra eiwitten en beweging bieden soelaas.

Overgewicht is wereldwijd een groeiend probleem, en het aantal maagverkleiningsoperaties stijgt. In Nederland zijn dat er meer dan 12.000 per jaar. Met deze operatie verliezen mensen veel gewicht, maar dat bestaat niet alleen uit vet. Ook spieren verdwijnen, gemiddeld acht kilo per patiënt. Dat gebeurt vooral in de eerste drie maanden na de operatie en de verschillen tussen patiënten zijn hierbij groot.

Dat concludeert promovenda Malou Nuijten, nadat zij de literatuur uitploos en 3500 patiënten na hun maagverkleining drie jaar lang volgde. ‘We zien dat mensen meer spiermassa verliezen na een maagverkleining dan bij een dieet. Bij één op de zeven is het spierverlies zelfs meer dan een derde van het totale gewichtsverlies.’ Zo’n ongunstige verhouding tussen verlies van spieren en vet leidt tot gezondheidsproblemen, en boven een leeftijd van 45 jaar zien de onderzoekers zelfs een hoger risico op hartaandoeningen en overlijden.

Krachttraining
Te veel spiermassa verliezen is dus ongezond, maar als mensen afvallen is het normaal dat ze wel een beetje spiermassa verliezen. ‘Mensen die te zwaar zijn dragen veel gewicht mee, en dat is een soort krachttraining voor de spieren’, zegt Nuijten. ‘Als ze afvallen, zijn er dus ook minder spieren nodig om het lagere gewicht te dragen.’

Wie het meeste risico loopt op excessief spierverlies kunnen artsen voor de operatie moeilijk inschatten. Nuijten en haar team zagen het meeste verlies aan spieren bij mannen, ouderen en mensen met een hogere BMI voor de operatie. Maar Nuijten denkt dat ook andere factoren belangrijk zijn, zoals het gedrag na de operatie en genetische eigenschappen. Meer onderzoek is nodig om dat beter uit te zoeken.

Eiwitten
De twee belangrijkste factoren die de spieren sterk houden, zijn eiwitten en beweging. Uit het proefschrift blijkt dat slechts een kwart van de mensen na hun maagverkleining voldoende eiwit eet om de spieren op peil te houden. Nuijten: ‘Er bestaat geen opslag voor eiwit in het lichaam, dus eiwitten moeten direct uit de voeding komen. Maar na een maagverkleining kun je minder eten en dreigt dus snel een tekort.’ De hoeveelheid eiwitten per maaltijd moet dan omhoog.

Maar veel mensen ervaren na een maagverkleining een verandering in geur en smaak van hun voeding, waardoor eiwitrijke producten, zoals vlees, juist zwaar vallen. Dat maakt het uitdagend om voldoende eiwitten te eten. ‘Na een maagverkleining eten mensen vaak vijf of zes kleine maaltijden per dag. Ik adviseer hen om voldoende eiwitten bij elke maaltijd te eten. Het is slim om dan producten te kiezen die verrijkt zijn met eiwit, zoals kwark met extra eiwit’, legt Nuijten uit.

Wandelen
Ook beweging is belangrijk voor de spieren. Uit het onderzoek blijkt dat mensen die meer bewegen na een maagverkleining, beter scoren op lichaamssamenstelling, fitheid, en kwaliteit van leven. Die beweging kunnen mensen langzaam opbouwen na hun operatie. Vooral wandelen is in het begin erg goed. Zodra het weer mag, na ongeveer zes weken, kunnen mensen starten met krachttraining.

Een goede begeleiding door zorgverleners lijkt vooral in die eerste drie maanden heel belangrijk, met adviezen voor een eiwitrijk dieet en meer beweging. Hoogleraar Fysiologie Maria Hopman en inspanningsfysioloog Thijs Eijsvogels starten daarom komend jaar een studie in meerdere centra, waarin zorgverleners hier inderdaad bij gaan helpen. Eijsvogels: ‘We weten dankzij deze promotie dat veel spierverlies ongunstig is voor een patiënt. Nu gaan we kijken hoe we dat kunnen aanpakken.’

Bron: Radboudumc