Uiteenlopende cliëntgroepen zijn aangewezen op de gehandicaptenzorg

De Nederlandse Zorgautoriteit constateert in de eerste monitor gehandicaptenzorg dat het zorggebruik in deze sector de laatste jaren verandert. De veranderingen zijn nog niet heel groot, maar ze kunnen wel duiden op een veranderende zorgbehoefte van cliënten. Zo wordt het persoonsgebonden budget vooral bij jongeren populairder. Daarnaast zien we ook een flinke groei in de uitgaven aan meerzorg.

Uiteenlopende cliëntgroepen zijn aangewezen op de gehandicaptenzorg. Het gaat om jonge en oudere mensen met een verstandelijke, lichamelijke en/of zintuigelijke handicap die permanent zorg of toezicht nodig hebben. In deze eerste monitor over de gehandicaptenzorg brengen we de ontwikkelingen in kaart. De monitor dient als een nulmeting om het zorggebruik de komende tijd te blijven volgen. Daarmee sluiten we aan bij het programma Volwaardig Leven dat het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in het najaar van 2018 lanceerde. Met als hoofddoel om 'de zorg beter passend en toekomstbestendig (te) maken voor mensen met een beperking'.

Meerzorg
Met meerzorg kunnen aanbieders extra zorg bieden aan cliënten voor wie het integrale zorgpakket niet genoeg is. In de afgelopen jaren groeit het beroep op meerzorg, vooral bij cliënten met een zwaardere gedragsproblematiek (vg7). Tegelijkertijd duiden de cijfers erop dat meerzorg een meer structureel karakter krijgt. Dit geeft reden tot zorg over de betaalbaarheid. Wij zien in elk geval dat de stijging niet (volledig) verklaard kan worden door een toename in cliënten en we vinden het opvallend dat de stijging in 2019 doorzet terwijl de tarieven verhoogd zijn.

Partijen noemen verschillende redenen voor de stijging. Wij verwachten van zorgkantoren en aanbieders dat zij kritisch blijven kijken naar de duur en hoogte van de inzet van meerzorg. Ook vinden wij het belangrijk dat veldpartijen actief aan de slag gaan om de toegevoegde waarde van meerzorg zowel kwalitatief als kwantitatief aan te tonen. Heeft meerzorg bijvoorbeeld invloed op het aantal incidenten in een instelling of daalt het aantal crisisplaatsingen? Dit is op dit moment onvoldoende helder.

Pgb
De afgelopen jaren zijn persoonsgebonden budgetten (pgb’s) in populariteit erg toegenomen, vooral onder jongeren. Uit gesprekken met partijen blijkt dat een deel van de jongeren bewust kiezen voor een pgb. Voor hen speelt vaak mee dat ze dan zelf een zorgverlener kunnen kiezen. Ze hebben daarnaast behoefte om zelf structuur te geven aan de invulling van de dag.

Wij horen ook dat pgb soms een minder bewuste keuze is. Ouders kunnen namelijk voor hun kinderen niet altijd een passende plek vinden bij een zorgaanbieder. Dat vinden we zorgelijk. Wij verwachten dat deze groep jongeren met een pgb op termijn instroomt op een verblijfsplek bij een reguliere aanbieder zodra de complexiteit van de zorg toeneemt. Op langere termijn moeten aanbieders en zorgkantoren zich samen voorbereiden om deze cliënten passende plekken te bieden of deze zorg op basis van een pgb te blijven financieren.