Verband tussen de afname van NSAID-pijnstillers en toename van opiaatgebruik

In een nieuw artikel in Scientific Reports signaleren anesthesioloog Albert Dahan en klinisch epidemiologen Willem Lijfering en Frits Rosendaal een probleem met pijnbestrijding in Nederland. De richtlijn rond het voorschrijven van opiaten moet volgens hen dringend aangepast worden.

Vorig jaar deed een wetenschappelijk artikel van onder anderen Dahan, Rosendaal en Lijfering veel stof opwaaien in de media. De conclusie luidde namelijk dat er Nederland steeds vaker opiaten worden voorgeschreven door artsen. Opiaten zijn krachtige pijnstillers; een bekende is oxycodon. Deze groei gaat gepaard met een toename van ernstige complicaties rond opiaatgebruik, zoals vergiftiging. 

De nieuwe studie ‘Causes and consequences of the opioid epidemic in the Netherlands: a population‑based cohort study’ wijst erop dat een medische richtlijn uit 2013 het euvel is.

Direct gevolg van herziene richtlijn
Voor hun vervolgartikel zochten de LUMC-onderzoekers naar de oorzaak van het toenemende gebruik van pijnstillende opiaten in Nederland. “We vonden geen aanwijzingen voor een toename van pijn in de bevolking”, zegt Lijfering. “Ook een groei van illegaal gebruik verklaarde de stijging onvoldoende.” Wel zagen de onderzoekers een duidelijk verband tussen de afname van NSAID-pijnstillers en toename van opiaatgebruik.

Lijfering: “In ons laatste artikel laten wij zien dat de opiaten-epidemie in Nederland hoogstwaarschijnlijk een direct gevolg is van aanpassingen in de richtlijn ‘Postoperatieve pijn’ uit 2013. Die adviseert artsen om sneller opiaten voor te schrijven. Dit gaat ten koste van NSAID-pijnstillers, waar onder meer ibuprofen en diclofenac onder vallen.”

Impact van opiaatgebruik
Dit maakt de opiatenepidemie hier anders dan in andere landen. In de VS wordt die veroorzaakt door een toename van pijn in de algehele bevolking. En in het Verenigd Koninkrijk is illegaal gebruik verantwoordelijk. “De toename van opiaatgebruik in ons land leidde ertoe dat in 2017 meer dan een miljoen mensen een opiaat gebruikten. Het gevolg was een toename in opiaatvergiftigingen, met 2200 ziekenhuisopnames in 2017”, aldus Lijfering.

Oproep tot verandering
Omdat de pijnrichtlijn de belangrijkste oorzaak lijkt te zijn van de opiaten-epidemie, is een verandering van de richtlijn op zijn plaats, vinden de drie LUMC’ers. Die aangepaste richtlijn moet artsen adviseren om minder vaak een opiaat voor te schrijven. Dat is in lijn met het standpunt van oud-minister Bruins (Medische Zorg). Als er niets verandert, is het onwaarschijnlijk dat het aantal ernstige complicaties door opiaatgebruik zal dalen, concluderen de onderzoekers in hun artikel.