Personeel in de ziekenhuizen is zeer te spreken over patiëntveiligheidscultuur

Een veilige cultuur in het ziekenhuis, waarbij vergissingen en incidenten bespreekbaar zijn, kan incidenten en onveilige situaties voor patiënten voorkomen. Sinds 2008 ontwikkelt de patiëntveiligheidscultuur in ziekenhuizen zich positief. Zorgverleners vinden dat hierdoor de patiëntveiligheid in ziekenhuizen nog verder is verbeterd. Het Nivel en Amsterdam Public Health institute onderzochten verschillende kenmerken van een veilige cultuur in het kader van de landelijke Monitor Patiëntveiligheid in ziekenhuizen.

Onveilige situaties kunnen op elke afdeling van een ziekenhuis voorkomen, bijvoorbeeld rond medicatie, de overdracht of operaties. Deze kunnen soms voorkomen worden wanneer er een veilige werkcultuur heerst in het ziekenhuis waarbij vergissingen, moeilijke momenten of incidenten bespreekbaar zijn. Om onveilige situaties te voorkomen is het daarnaast ook belangrijk dat medewerkers veerkrachtig zijn en zich kunnen aanpassen aan veranderende omstandigheden. De komende jaren zal er extra aandacht nodig zijn voor de minder positief beoordeelde eigenschappen van de veiligheidscultuur, om zo de patiëntveiligheid te blijven verbeteren.

Patiëntveiligheid sterk verbeterd volgens ziekenhuispersoneel
De patiëntveiligheid is sterk verbeterd ten opzichte van 2012, blijkt uit vragenlijstonderzoek onder 3014 medewerkers van vijf Nederlandse ziekenhuizen. Uit de meest recente meting (2020) blijkt dat ruim 62% van de respondenten zeer te spreken is over de patiëntveiligheid op hun eigen afdeling. 34% vond de veiligheid acceptabel. Opvallend was dat het verplegend personeel negatiever was over de patiëntveiligheid dan het medisch en overig personeel.

Ziekenhuismedewerkers zijn veerkrachtig
Ook blijkt het ziekenhuispersoneel veerkrachtig te zijn. Zij kunnen zich snel aanpassen aan veranderende situaties en gaan vaak veerkrachtig om met crisissituaties of werkdruk. Artsen blijken meer veerkracht te hebben dan de verpleging en overige medewerkers.

Positieve ontwikkeling in veiligheidscultuur over de jaren heen
De veiligheidscultuur van de Nederlandse ziekenhuizen volgen we al sinds 2005. De eerste meting vond plaats in 2005-2007, de tweede in 2012, en derde, waarover we nu rapporteren, in 2020. De werkcultuur was in 2012 veiliger geworden ten opzichte van 2005-2007. Tijdens de meest recente meting in 2020 bleek het niveau weer iets omhoog gegaan. Ondanks dat deze stijging niet statistisch significant was, is er wel een gewenste trend richting een proactieve veiligheidscultuur waarin medewerkers voorbereid zijn op veiligheidsrisico’s en zij dingen die niet goed zijn gegaan open met elkaar bespreken om ervan te leren.

Over het onderzoek
Het Nivel voerde dit onderzoek uit in het kader van de Monitor Patiëntveiligheid (2019-2022) in Nederlandse ziekenhuizen. Van vijf ziekenhuizen hebben 3014 werknemers de vragenlijst ingevuld. Dit onderzoek werd gefinancierd door het Ministerie van VWS en is uitgevoerd in samenwerking met het Amsterdam Public Health (APH) research institute.