Kiemcellen zorgen voor de ontwikkeling van zaadcellen bij de man en eicellen bij de vrouw

Specialisten van het UMC Utrecht en het Prinses Máxima Centrum hebben de eerste jonge man (17) geopereerd en behandeld voor een kiemceltumor. Chirurgen van beide centra die samenwerken in het UMC Utrecht Expertisecentrum voor testiculaire en extragonadale kiemceltumoren, voerden de operatie uit. De ingreep waarbij de mogelijk aangedane lymfeklieren uit de buik werden verwijderd, is zeldzaam bij kinderen. Het komt wel veel voor bij jongvolwassenen met een kwaadaardige kiemceltumor. Door kennis en ervaring uit het expertisecentrum en het laboratorium samen te brengen ontstaat meer inzicht in het ziektebeeld. En het verbetert de zorg voor jonge mannen met een kiemceltumor.

Kiemcellen zorgen voor de ontwikkeling van zaadcellen bij de man en eicellen bij de vrouw. De voorlopers van deze cellen kunnen zich ontwikkelen tot kwaadaardige tumoren, oftewel kanker. Dit komt vooral voor bij jongens en jonge mannen, zowel in de zaadbal als op andere plaatsen in het lichaam. In Nederland krijgen jaarlijks ongeveer vijf tot tien kinderen en 850 jonge mannen een kiemceltumor van de zaadbal. 

De behandeling van kiemceltumoren is maatwerk 
Dr. Richard Meijer, specialist in Oncologische Urologie in het UMC Utrecht vertelt: ‘Zaadbalkanker bij mannen is zeldzaam. Maar, het is wel de meest voorkomende kanker bij jonge mannen tussen de 15 en 35 jaar. Zij hebben nog een leven voor zich met mijlpalen op het gebied van sociale en seksuele identiteit, opleiding of werk. Daarom begeleiden we hen vanuit het expertisecentrum intensief. Zo kunnen we mogelijke schade op lange termijn op tijd met de patiënt bespreken en samen de voor hem meest passende behandeling bepalen. We behandelen de kiemceltumoren dus per persoon. Het is maatwerk.’ 

Leren van verschillen 
Kinderoncoloog bij het Máxima dr. Annelies Mavinkurve: ‘Wanneer de diagnose kiemceltumor bij een kind wordt gesteld, volgt een operatie om de tumor in zijn geheel weg te halen. Als dit niet lukt of er zijn uitzaaiingen, dan volgt eerst behandeling met chemotherapie. Meer dan 90% van de kinderen is zo goed te behandelen.’ Uit onderzoek blijkt dat bij sommige oudere kinderen en jonge mannen het verwijderen van de lymfeklieren gelegen aan de achterzijde van de buik een betere kans op genezing geeft. 

Dr. Caroline Hulsker, kinderoncologisch chirurg in het Máxima: ‘Vanuit het behandelprotocol dat wij bij kinderen volgen, worden de lymfeklieren maar zeer zelden uit de buik gehaald. Alhoewel we vaak in de buik opereren voor andere kankersoorten, hebben we met deze specifieke ingreep bij zaadbalkanker dus minder ervaring. Bij volwassenen is deze ingreep gebruikelijker. Door samen te opereren met de collega’s van het UMC Utrecht leren we meer over deze ingreep en hoe we deze het beste bij kinderen kunnen uitvoeren.’  

Verpleegkundig specialist kiemceltumoren bij het UMC Utrecht Daniëlle Zweers: ‘Dankzij de samenwerking tussen de kinderchirurgen van het Prinses Máxima Centrum en de oncologisch urologen uit het UMC Utrecht krijgt de patiënt zo het beste van beide. Namelijk aandacht voor zijn lijf in ontwikkeling en de voor hem beste operatie, voorzorg en nazorg. En, dankzij het expertisecentrum, werken wij in een team van zeer ervaren specialisten. We vinden elkaar makkelijk en wisselen dagelijks kennis en ervaring uit.’ 

Onderzoek in het lab 
Naast verbeteringen in de operatiekamer wordt ook in het laboratorium gezocht naar verbetermogelijkheden. De biobanken van het Máxima en UMC Utrecht spelen hierin een belangrijke rol. Het hierin opgeslagen tumorweefsel gecombineerd met de patiëntgegevens maken onderzoek naar bijvoorbeeld ongevoeligheid voor chemotherapie mogelijk. Zo werd eerder vanuit het expertisecentrum door de onderzoeksgroep van Prof. Dr. Leendert Looijenga aangetoond hoe extra kopieën van een stukje DNA deels ongevoeligheid voor chemotherapie bij kiemcelkanker verklaren.  

Expertisecentrum 
In 2021 is het UMC Utrecht Expertisecentrum voor testiculaire en extragonadale kiemceltumoren voor een periode van vijf jaar erkend door het ministerie van Volksgezondheid en Welzijn (VWS). Daarnaast is het Prinses Máxima Centrum al erkend als expertisecentrum voor zeldzame kindertumoren. De onderlinge samenwerking tussen beide centra geeft een invulling aan de missie van het Prinses Máxima Centrum om alle kinderen met kanker te genezen met een optimale kwaliteit van leven. 

Bron: UMC Utrecht