Bij CAR-T-celtherapie worden T-cellen (een bepaald type witte bloedcellen die een belangrijke rol spelen in ons afweersysteem) uit het bloed van de patiënt gehaald

Met een subsidie van ruim 2,2 miljoen euro van KWF Kankerbestrijding gaat het UMCG patiënten met zeldzame kankers van T-cellen behandelen met CAR-T-cellen die volledig in het UMCG zijn ontwikkeld.

De behandelingen vinden plaats binnen een onderzoek naar de optimale veilige dosis van dit nieuwe product, vertelt UMG-onderzoeker Edwin Bremer van de afdeling Hematologie. In totaal kunnen twaalf patiënten met zeldzame kankers van T-cellen (T-cel acute lymfatische leukemie of T-cel lymfklierkanker) meedoen aan het onderzoek. ‘De studie richt zich op patiënten bij wie andere behandelingen niet aanslaan of bij wie deze specifieke vorm van leukemie of lymfklierkanker terugkeert na een eerdere behandeling.’

Afweersysteem trainen
Bij CAR-T-celtherapie worden T-cellen (een bepaald type witte bloedcellen die een belangrijke rol spelen in ons afweersysteem) uit het bloed van de patiënt gehaald. Vervolgens worden deze cellen in het laboratorium genetisch aangepast. Er wordt een zogenaamde CAR (Chimere Antigen Receptor) in gezet, zodat de T-cel de kankercellen weer kan herkennen en aanvallen. Het eigen afweersysteem van de patiënt wordt dus ingezet om de kankercellen uit te schakelen. ‘Het bijzondere van ons CAR-T-cel product is dat we een CAR hebben ontwikkeld die gebaseerd is op een natuurlijke, lichaamseigen binder aan de kankercel’, vertelt Bremer.

Medio 2026 eerste patiënten
Het UMCG werkt al langer aan het zelf produceren van CAR-T cellen en het daarmee behandelen van patiënten. Hiervoor werd tot dusver gebruik gemaakt van een CAR ontwikkeld door andere partijen. Met de toegekende KWF subsidie kan het UMCG nu voor het eerst patiënten behandelen met CAR-T-cellen die volledig in het UMCG zijn ontwikkeld en geproduceerd.

‘Door de CAR-T-cellen zelf te produceren kunnen we patiënten behandelen met een vers en snel beschikbaar product. Daarnaast zijn kankers van T-cellen zeldzaam en daardoor minder aantrekkelijk voor commerciële partijen om therapieën voor te ontwikkelen. Daarom is het belangrijk dat wij als UMCG onderzoek doen om zelf CAR-T-cel producten te ontwikkelen en produceren voor deze patiënten. We verwachten medio 2026 te kunnen starten met deze zogenaamde fase I studie.’

Als het onderzoek succesvol is, hoopt Bremer dat het CAR-T-cel product voor deze patiënten verder op effectiviteit kan worden onderzocht en uiteindelijk als vergoede zorg beschikbaar komt.

Op weg naar een persoonlijke behandeling van uitgezaaide prostaatkanker 
Onderzoeker Oleksandra Ivashchenko kreeg van KWF een Young Investigator grant van 841.343,00 euro voor haar onderzoek naar een persoonlijke behandeling voor mensen met uitgezaaide prostaatkanker. 

Mannen met uitgezaaide prostaatkanker waarvoor hormoontherapie niet meer werkt, krijgen steeds vaker een nieuwe behandeling: [177Lu]Lu-PSMA-therapie. Hierbij krijgen ze een kleine hoeveelheid radioactieve stof toegediend die zich hecht aan de tumorcellen in hun lichaam. De straling die de stof afgeeft, doodt deze cellen van binnenuit. Deze therapie werkt vaak goed: het kan de ziekte tijdelijk afremmen en de kwaliteit van leven verbeteren. 

Maar er is één nadeel: de behandeling is nu nog 'one-size-fits-all'. Iedereen krijgt dezelfde dosis, zonder te weten of die goed past bij de situatie van die persoon. En dat is zonde, want sommige patiënten zouden misschien meer baat hebben bij een hogere dosis, terwijl anderen juist risico lopen op schade aan gezond weefsel. 

Dat is precies waar het onderzoek van Ivashchenko zich op richt. Zij wil uitzoeken hoeveel straling er precies nodig is om een tumor goed te behandelen. Ook wil ze uitzoeken of we dat vooraf per patiënt en per tumorplek kunnen voorspellen. Het uiteindelijke doel is om de behandeling persoonlijk te maken: afgestemd op de kenmerken van de tumor en het lichaam van de patiënt. 

Bron: UMCG