9 op de 10 uitgaanders voelen zich geïsoleerd

Tijdens de eerste lockdown en de versoepelingen daarna gebruikten minder uitgaanders traditionele uitgaansdrugs, zoals ecstasy en amfetamine, dan in dezelfde periode in 2019. Drugs die voor de coronapandemie ook al vaker in huissettingen gebruikt werden, zoals cannabis, cocaïne, ketamine, en psychedelica werden tijdens de coronapandemie door ongeveer evenveel uitgaanders gebruikt als in 2019. Negen van de tien uitgaanders gaven aan zich geïsoleerd te voelen en ruim 70% had behoefte aan ondersteuning, bijvoorbeeld op het gebied van sociale contacten en inrichten van een goede dagstructuur. Dit en meer blijkt uit een onderzoek onder 3765 uitgaanders van 16 tot en met 35 jaar dat terugkeek op de periode van de eerste lockdown (voorjaar 2020) én de periode van de versoepelingen tot aan de zomer 2020.

Deelnemers aan het onderzoek zijn in september en oktober 2020 online geworven via sociale media kanalen zoals Facebook. Het onderzoek geeft een eerste inzicht in het middelengebruik en  uitgaansgedrag tijdens corona, maar is geen representatieve weergave van alle uitgaande jongeren in Nederland.

Uitgaan tijdens corona is veranderd
Na maart 2020 zijn veel clubavonden, festivals, concerten en grote evenementen afgelast. Deelnemers aan het Groot Uitgaansonderzoek geven aan tijdens de lockdown dit vervangen te hebben door meer met vrienden af te spreken binnen en buitenshuis en via virtuele samenkomsten. Na de versoepelingen van de coronamaatregelen in juni 2020 bleven uitgaanders vooral afspreken met hun vrienden maar bezochten zij ook het café of een huisfeest. Minder dan 15% bezocht een illegaal evenement.

Drugs-, tabak- en alcoholgebruik verschilt per uitgaander
De veranderingen in middelengebruik verschillen per uitgaander. Zo hebben minder uitgaanders tabak, ecstasy, amfetamine en lachgas gebruikt tijdens de coronacrisis dan in 2019. Het percentage gebruikers van cannabis, cocaïne, ketamine en de psychedelica 2C-B, paddo’s of truffels en LSD bleef stabiel. 3-MMC was het enige middel dat in 2020 meer gebruikers kent onder uitgaanders dan in 2019 (2020: 6,2%, 2019: 4,3%). Na de versoepelingen van de coronamaatregelen werden alcohol, tabak, amfetamine, cannabis, cocaïne en ketamine op meer dagen gebruikte dan tijdens de eerste lockdown. Het is echter mogelijk dat incidentele gebruikers vooral tijdens de zomer overgaan tot middelengebruik. De stijging van middelengebruik na de versoepelingen van de coronamaatregelen is daarom mogelijk deels toe te schrijven aan een normaal verloop van middelengebruik over het voorjaar en de zomer.  Voor regelmatige gebruikers gold dat een deel vaker, even vaak of minder vaak was gaan gebruiken. Voor cannabis was het aandeel dat meer was gaan gebruiken het grootst (39,6% tijdens de lockdown). Voor ecstasy, amfetamine en alcohol was het aandeel dat minder vaak gebruikte relatief groot: respectievelijk 50,8%, 43,9%, 49,1% tijdens de lockdown, en 62,8%, 51,9% en 48,7% tijdens de versoepelingen.

9 op de 10 uitgaanders voelen zich geïsoleerd
Bijna een derde van de uitgaanders voldeed aan de criteria van psychisch ongezond. Daarnaast gaf een hoog percentage (89,2%) van de uitgaanders in dit onderzoek aan zich geïsoleerd te voelen en 70,6% had behoefte aan ondersteuning, bijvoorbeeld op het gebied van sociaal contact, dagstructuur en –activiteiten of het omgaan met een negatieve stemming. De meerderheid van (57,9%) van de uitgaanders houden zich tijdens de coronapandemie niet altijd aan de coronamaatregelen, en vinden dit onder invloed van alcohol lastiger dan wanneer zij nuchter of onder invloed van drugs zijn.

Risico’s bij het nieuwe uitgaan
De coronamaatregelen en de nieuwe uitgaansvormen zorgen ervoor dat de risico’s rond middelengebruik veranderen. Dit heeft te maken met veranderde gebruikspatronen, maar ook met een veranderende omgeving; het gebruiken van drugs in de thuisomgeving brengt andere risico’s met zich mee dan tijdens het uitgaan. Zo is er in thuissituaties bijvoorbeeld geen EHBO beschikbaar als er gezondheidsproblemen zijn. Daarnaast is tijdens de coronapandemie de mentale gezondheid van veel jonge mensen onder druk komen te staan. Als ze nu alcohol of drugs gebruiken lopen ze sneller het risico op psychische klachten zoals angst/paniek of depressie. Preventieprofessionals moeten hier extra alert op zijn. Alcohol- en drugspreventie blijft ook in de periode van ‘het nieuwe uitgaan’ van belang.

Tips voor professionals
De uitdaging voor preventieprofessionals is het in contact blijven of komen en met groepen die door de coronamaatregelen minder zichtbaar zijn. Dit kan bijvoorbeeld via de omgeving, zoals huisgenoten, vrienden of ouders. Preventieprofessionals kunnen ook gebruik maken van hun sociale media netwerken om laagdrempelig contact te onderhouden met jongeren. De beperking in uitgaansmogelijkheden creëert ook mogelijkheden voor preventie-doelen die inzetten op minderen en of stoppen. Een deel van de jongeren heeft de behoefte om te minderen of te stoppen met alcohol of drugs, maar vindt het lastig om een moment te kiezen om daar daadwerkelijk mee aan de slag te gaan. De huidige omstandigheden kunnen een goed moment zijn om hiermee te beginnen.

Lees meer over het nieuwe uitgaan in de twee factsheets
In de factsheet ‘Uitgaansgedrag en middelengebruik tijdens de coronapandemie van maart 2020 tot september 2020’ worden nieuwe cijfers van uitgaanders verder uiteengezet en toegelicht.

In de factsheet ‘Corona, middelengebruik en het nieuwe uitgaan: Informatie voor preventieprofessionals’ wordt verder ingegaan op het effect van de coronamaatregelen op uitgaande jongeren en het uitgaanscircuit. Ook worden meer tips voor preventieprofessionals toegelicht en worden mogelijke risico’s bij heropening besproken.