Het gebruik van lachgas en de e-sigaret is toegenomen

Vergeleken met 2015 is het roken en alcoholgebruik onder MBO- en HBO-studenten van 16 tot en met 18 jaar stabiel gebleven. Het gebruik van lachgas en de e-sigaret nam in deze periode echter toe. Dit blijkt uit de middelenmonitor MBO-HBO van het Trimbos-instituut in opdracht van het ministerie van VWS. In 2017 werd dit onderzoek voor de tweede keer uitgevoerd.

In de factsheet wordt ingegaan op het gebruik van de verschillende middelen in 2017, wordt het gebruik beschreven naar leeftijd, geslacht, verschillende schooltypen en wordt een vergelijking gemaakt met de eerdere meting uit 2015.

Actuele cijfers middelengebruik
In 2017 had 85% van de studenten (16 t/m 18 jaar op het MBO en HBO) ooit alcohol gedronken en bijna driekwart heeft dit in de afgelopen maand nog gedaan. Een op de vijf drinkt meer dan 10 glazen op een weekenddag. Het ooit gebruik van tabak lag op 51 %, 17 % van de 16-18 jarige studenten rookt dagelijks. Cannabis staat onveranderd op de derde plaats met 34 % ooit gebruik onder 16-18 jarige studenten en 15% gebruik de afgelopen maand. Een kwart (27%) van de recente cannabisgebruikers blowde wel eens onder schooltijd. Een op de tien studenten gebruikte ooit in het leven een harddrug. Ecstasy werd het vaakst gebruikt (8%) gevolgd door amfetaminen en cocaïne (4%).

Verschillen VO, MBO, HBO
16-jarige MBO-studenten hebben vaker alcohol gedronken in de afgelopen maand (63%) dan leeftijdsgenoten op het voortgezet onderwijs (VO) (52%) en onder deze drinkers op het MBO worden bijna twee keer zo vaak 10 of meer glazen op een weekenddag gedronken (22% vs 12%). Een vergelijking van 18-jarige MBO- en HBO-studenten laat soortgelijke verschillen zien: een kwart van de drinkende MBO-ers drinkt 10 of meer glazen op een weekenddag tegenover 16 % van de drinkende HBO-ers.

Uit het onderzoek blijkt dat MBO-studenten ook vaker roken. Onder 17-jarigen rookt van de VO-scholieren 6 % dagelijks, van de HBO-studenten 2 % en op het MBO is dit 18 %. Soortgelijke verschillen zijn ook te zien bij het huidige gebruik van de e-sigaret en de waterpijp.

Trend: Lachgas en e-sigaret in de lift
Vergeleken met 2015 is het gebruik van alcohol, tabak en cannabis onder studenten van 16 tot en met 18 jaar op het MBO en HBO stabiel gebleven. Onder drinkende 16-jarigen is er echter sprake van een stijging van veel drinken: dronk in 2015 14 % 10 glazen of meer op een weekenddag, in 2017 was dit gestegen tot 22 %. Bij 17- en 18- jarigen was er geen significant verschil tussen 2015 en 2017.

Het gebruik van harddrugs bleef stabiel in de periode 2015-2017, maar dat van lachgas en de e-sigaret nam wel toe. Het ooit gebruik van lachgas steeg van 20 % in 2015 naar 29 % in 2017, het gebruik in de afgelopen maand bleef echter stabiel (6% in 2017). Lachgas is dus populair onder studenten maar lijkt meestal beperkt te blijven tot experimenteren. Het huidige gebruik van de e-sigaret steeg van 8 naar 12 % in de periode 2015-2017. In dezelfde periode experimenteerden er minder studenten met de waterpijp; het ooit gebruik daalde van 57 naar 49%.

Verkoop van tabak, alcohol aan minderjarigen
Onder de minderjarigen krijgt meer dan de helft van de rokers en bijna tweederde van drinkers hun tabak of alcohol van anderen. Maar ondanks de toegenomen controle op leeftijd bij de verkoop van tabak en alcohol, lukt het studenten op het MBO en HBO toch om zelf rookwaren en alcohol te kopen. Sinds 2015 is er sprake van een lichte daling maar nog altijd koopt bijna de helft van de studenten onder de 18 die roken zelf sigaretten en kopen vier op de tien drinkers zelf alcohol. Bij sigaretten wordt de supermarkt het vaakst genoemd, terwijl dit bij alcohol meestal gebeurt in uitgaansgelegenheden zoals een café of club.

Meer aandacht voor studenten       
Dit onderzoek biedt een aanvulling op de scholieren onderzoeken op het voortgezet onderwijs door een beeld te geven van het middelengebruik van jongeren van 16 tot en met 18 jaar in het vervolgonderwijs. Ook in preventieactiviteiten zoals de Gezonde School en Genotmiddelen is er de laatste jaren specifieke aandacht voor studenten. In de brede zin is er aandacht voor nieuwe middelen. Zo is het gebruik van lachgas de laatste jaren in opkomst, maar veel ouders en leerkrachten weten niet goed hoe zij hiermee moeten omgaan. Daarom heeft het Trimbos-instituut materialen ontwikkeld om de kennis over dit middel te vergroten.

Factsheet: Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het MBO en HBO 2017