Het Trimbos-instituut publiceert deze cijfers in de Nationale Drug Monitor

Bij één op de vijf cannabisgebruikers is sprake van riskant gebruik. Vooral onder 25-29 jarigen is er een toename in het ketaminegebruik. Het ectasygebruik is niet verder toegenomen. Dat en meer blijkt uit de nieuwe kerncijfers van de Nationale Drug Monitor.

In de jaarlijkse Gezondheidsenquête en de tweejaarlijkse Aanvullende Module Middelen van de Leefstijlmonitor (LSM-A middelen) wordt het gebruik van drugs onder volwassenen in Nederland in kaart gebracht. De resultaten daarvan vormen de kerncijfers voor het beleid over drugsgebruik onder volwassenen. Het Trimbos-instituut publiceert deze cijfers in de Nationale Drug Monitor. Het onderzoek wordt uitgevoerd samen met het RIVM en het CBS. In de twee studies viel een aantal feiten en trends op.

Cannabis: een op de vijf is riskant gebruiker
Het laatste-jaar-gebruik van cannabis  (7,8%) bleef in 2020 op hetzelfde niveau als in 2019 (7,2%). Ook het (bijna) dagelijks gebruik (1,7%) bleef gelijk, de eerder gerapporteerde toename tussen 2017 en 2018 zette zich daarmee niet voort.

Daarnaast bleek uit de enquête dat 180 duizend volwassen Nederlanders (1,3%) voldoen aan de criteria voor riskant cannabisgebruik (op basis van de Cannabis Abuse Screening Test). Dat komt neer op 19% van de mensen die in het afgelopen jaar cannabis gebruikten. Dit percentage bleef op hetzelfde niveau als in de twee eerdere metingen in 2016 en 2018.

Bekijk de laatste cannabiscijfers.

Cannabis voor medicinale doeleinden: veelal zonder doktersrecept
In de LSM-A middelen is voor het eerst gevraagd naar het gebruik van verschillende typen cannabisproducten voor medicinale doeleinden. Naast de producten die alleen op doktersrecept verstrekt worden, zijn er de laatste jaren veel producten met cannabidiol (CBD) op de markt gekomen. Deze zijn, mits ze geen THC bevatten, vrij verkrijgbaar en gebruikers claimen vaak een medicinale werking.

In totaal gaf 3,5% van de volwassen bevolking aan een cannabisproduct voor medicinale doeleinden te gebruiken. Dat komt neer op circa 480 duizend Nederlanders. Negen op de tien (92,7%) van deze respondenten doen dit zonder een voorschrift van een arts. De helft van de medicinale gebruikers nam naar eigen zeggen een CBD-olie (49,4%). Iets meer dan een derde gebruikte wiet (37,5%) en minder dan een vijfde gebruikte THC-olie (18,7%). Overige producten kwamen minder vaak voor.  Het valt op dat 2,3%  van de respondenten die een cannabisproduct gebruikten voor medicinale doeleinden niet weet of er THC en/of CBD in hun product zat.

Bekijk de laatste cijfers op het gebied van cannabis voor medicinale doeleinden.

Toename ketaminegebruik: vooral onder 25-29-jarigen
Het percentage volwassen Nederlanders dat in het jaar voorafgaand aan het onderzoek het tripmiddel ketamine had gebruikt steeg van 0,6% in 2018 naar 0,9% in 2020. In absolute aantallen gaat het om een toename van circa 80 duizend naar 130 duizend gebruikers. Deze toename deed zich vooral voor onder mannen, hoogopgeleiden en 25-29-jarigen; in deze leeftijdsgroep trad meer dan een verdubbeling op van het percentage mensen dat in het afgelopen jaar ketamine had gebruikt (van 2,1% naar 5,1%). Eerder onderzoek liet al een forse toename in ketaminegebruik (2016-2020) onder uitgaande jongvolwassenen zien. Ook het aandeel gezondheidsincidenten door ketamine op EHBO-posten op feesten steeg afgelopen jaren. 

Bekijk de laatste ketaminecijfers.

Daling gebruik lachgas onder volwassenen
In 2020 had 2,1% van de bevolking van 18 jaar en ouder in het afgelopen jaar lachgas gebruikt. Dat is minder dan in 2019 (3,2%). In absolute aantallen gaat het om een daling van 430 duizend naar 290 duizend gebruikers.

Het laatste-jaar-gebruik van lachgas is het hoogst onder jongeren in de leeftijdsgroep 18-19 jaar (14,5%) en 20-25 jaar (12,1%). Ook het laatste-maand-gebruik daalde tussen 2019 en 2020. Onder uitgaande jongvolwassenen werd in eerder onderzoek een daling gevonden als gevolg van de coronamaatregelen. Onbekend is hoe het gebruik zich tijdens de coronacrisis in andere groepen jongeren heeft ontwikkeld. 

Bekijk de laatste lachgascijfers.

Ecstasygebruik niet verder toegenomen
Het laatste-jaar-gebruik van ecstasy lag in 2019 (3,4%) voor het eerst hoger dan in alle meetjaren daarvoor. In 2020 (3,1%) heeft deze stijging niet doorgezet. De toename in 2019 deed zich vooral voor onder mannen, jongvolwassenen en hoogopgeleiden. Het-laatste-maand-gebruik van ecstasy daalde van 1,2% in 2019 naar 0,8% in 2020. Mogelijk hangt dit samen met de coronamaatregelen in 2020, waardoor festivals niet doorgingen en andere uitgaansgelegenheden (tijdelijk) gesloten of minder toegankelijk waren.

Bekijk de laatste ecstacycijfers.

Cocaïnegebruik landelijk stabiel; signalen voor lokale toenames
Sinds 2016 ligt het cocaïnegebruik landelijk op hetzelfde niveau. In 2020 had 1,6% van de volwassen Nederlanders in het laatste jaar cocaïne gebruikt; dat zijn omgerekend circa 230 duizend volwassenen. Het gebruik van cocaïne is het hoogst onder mannen, jongvolwassenen en hoogopgeleiden. De meerderheid van de mensen die cocaïne gebruiken doet dat alleen in het weekend en minder dan maandelijks; 23% gebruikt cocaïne regelmatiger (maandelijks of vaker). Rioolwateranalyses en lokale onderzoeken onder mensen die uitgaan in grote steden suggereerden eerder dat het gebruik van cocaïne toenam in de afgelopen vijf jaar. Het valt op dat deze landelijke cijfers in de algemene bevolking niet op een toename wijzen in deze periode. Mogelijk is de stijging alleen zichtbaar in specifieke groepen.

Bekijk de laatste cocaïnecijfers.

Invloed van de coronapandemie
De coronapandemie had mogelijk invloed op het drugsgebruik in de algemene bevolking, maar op basis van de gepresenteerde cijfers kunnen hier geen uitspraken over worden gedaan. Uit een eerdere factsheet blijkt dat er tijdens de coronapandemie vooral mensen om verschillende redenen meer of vaker cannabis gebruikten. Slechts een klein deel gebruikte minder cannabis in die periode. Daarnaast bleek uit deze factsheet ook dat minder jongvolwassenen die voor de coronamaatregelen uitgingen, tijdens de eerste en tweede lockdown ecstasy en lachgas hadden gebruikt.

Toelichting: Bij het laatste-jaar-gebruik werd respondenten gevraagd of zij het betreffende middel in het jaar voorafgaand aan hun deelname aan het onderzoek hadden gebruikt. Bij het laatste-maand-gebruik werd respondenten gevraagd of ze in de afgelopen maand gebruikten.