Onderzoekers hebben ontdekt dat het genetisch materiaal in de vorm van RNA bij bloedplaatjes verandert onder invloed van een tumor

Verfijning van een nieuwe techniek maakt het nu mogelijk om 18 soorten kanker te traceren. Met behulp van een deze techniek (thromboSeq) werden in een eerder onderzoek al kankerpatronen in het RNA van bloedplaatjes ontdekt. Kankerpatiënten zijn gebaat bij vroege opsporing van de tumor omdat de behandelingsresultaten gunstiger zijn voor minder gevorderde kankers. ‘Verder onderzoek is noodzakelijk, maar de resultaten van deze studie zijn hoopgevend’, aldus Sjors In ’t Veld, promovendus bij de afdeling Neurochirurgie en het Hersentumorcentrum Amsterdam van Amsterdam UMC. 

De onderzoekers hebben ontdekt dat het genetisch materiaal in de vorm van RNA bij bloedplaatjes verandert onder invloed van een tumor. Tumoren scheiden moleculen af in de bloedbaan. Hierdoor vinden er veranderingen plaats in het bloed. Ook de bloedplaatjes in het bloed kunnen reageren op de aanwezigheid van tumoren. De bloedplaatjes zijn normaal gesproken verantwoordelijk voor de bloedstolling. Bij het kankerproces worden de bloedplaatjes door de tumor ingezet om via de bloedbaan uit te zaaien.  Een eerdere studie liet zien dat de thromboSeq-techniek zes soorten kanker kon detecteren. Daarna is de techniek verder verfijnd, onder andere door het toevoegen van artificiële intelligente algoritmes waarmee de veranderingen in de bloedplaatjes nog nauwkeuriger uitgelezen kunnen worden.  

Herkennen van gezonde mensen
In deze nieuwste studie, gepubliceerd in het wetenschappelijke toptijdschrift Cancer Cell, werd het bloed van ruim 2.300 mensen onderzocht. De bloedmonsters zijn verzameld in 13 onderzoeksinstituten in een internationaal samenwerkingsverband bestaande uit meer dan 100 wetenschappers. De thromboSeq-bloedtest is in deze studie verder doorontwikkeld om een universeel ‘bloedplaatjeskankerpatroon’ te herkennen. De onderzoekers hebben met deze vernieuwde bloedtest de nadruk gelegd op het juist herkennen van gezonde mensen, met minimaal vals-positieve testresultaten. En met succes, de test herkent 99% van de gezonde mensen als gezond. Daarnaast traceert de nieuw ontwikkelde test de aanwezigheid van kanker bij ongeveer tweederde van de ruim 1.000 stadium I-IV kankerpatiënten en in de helft van 352 stadium I-III tumoren.  

Locatie van de tumor  
Als iemand een positieve bloedtest voor kanker heeft, moet deze uitslag wel bevestigd worden met verder onderzoek, zoals een scan of weefselbiopt. ‘Om de juiste vervolgtest te selecteren, moet de bloedtest aangeven waar de tumor zich in het lichaam bevindt’, legt In ’t Veld uit. De thromboSeq-bloedtest blijkt ook nauwkeurig de locatie van de tumor te kunnen herkennen. Dit biedt de mogelijkheid om de vervolgtesten doelgerichter in te zetten. 

Toekomstige verbeteringen 
De thromboSeq-test bevindt zich nog in een ontwikkelingsfase. Zo toonden eerdere studies aan dat het RNA in de bloedplaatjes ook verandert bij patiënten met andere aandoeningen, zoals multiple sclerose of een bepaalde vorm van hoge bloeddruk in de longen (pulmonale hypertensie). In de huidige studie blijkt dat patiënten met andere aandoeningen dan kanker vaker ten onrechte als kankerpatiënt worden gezien door de thromboSeq-bloedtest. ‘De test zal hierop doorontwikkeld moeten worden’, vertelt Myron Best, arts-onderzoeker bij de afdeling Neurochirurgie en samen met Tom Würdinger onderzoeksleider van deze studie. ‘Het interessante hieraan is dat door het gebruik van kunstmatige intelligentie de test beter wordt naarmate er meer informatie aan de computer aangeboden wordt.’ Verder moet de test in nog grotere patiëntengroepen getest worden, bijvoorbeeld bij mensen die een hogere kans hebben om kanker te krijgen door een onderliggende genetische afwijking.

Amsterdam UMC Liquid Biopsy Center 
Het Amsterdam UMC Liquid Biopsy Center verzamelt sinds enkele jaren bloedmonsters van kankerpatiënten die onder behandeling zijn bij Amsterdam UMC. Dit bloed wordt ingezet voor de verschillende lopende wetenschappelijke onderzoeken, waaronder de doorontwikkeling van thromboSeq. Het huidige onderzoek werd onder andere gefinancierd door Stichting STOPHersentumoren.nl, de Marie-Curie ITN European Liquid Biopsy Academy en het KWF. De onderzoekers zijn momenteel op zoek naar aanvullende subsidies om het onderzoek verder voort te zetten.