Veel mensen vinden het niet eenvoudig om een duidelijke omschrijving van duizeligheid te geven

Deze week is het Duizeligheidscentrum in Rotterdam geopend. KNO-arts Willem Kelders van het Erasmus MC is één van de trekkers. Zijn doel: ‘Door kennis en expertise te bundelen, patiënten met duizeligheid betere zorg bieden.’ Intussen speuren wetenschappers naar nieuwe technieken om oorzaken van duizeligheid te achterhalen en de behandeling van patiënten in de toekomst te optimaliseren.

Iedereen is wel eens duizelig. Maar niet kunnen staan of lopen, omdat de wereld dagelijks draait en zweeft, maakt het leven wel heel moeilijk. Maar hoe omschrijf je die klachten? Veel mensen vinden het niet eenvoudig om een duidelijke omschrijving te geven. Terwijl die informatie juist heel belangrijk is voor artsen om de oorzaak te achterhalen.

De klachten spelen zich vaak af op het grensvlak van verschillende specialismen. ‘Het gevolg is dat patiënten van het kastje naar de muur worden gestuurd’, zegt KNO-arts Willem Kelders, werkzaam bij zowel het Erasmus MC als Franciscus Gasthuis & Vlietland. Hij is samen met een neuroloog uit het Maasstad Ziekenhuis één van de initiatiefnemers van het nieuwe centrum aan het Willemsplein dat op 4 oktober 2021 is geopend.

Expertise
In het Duizeligheidscentrum werken de KNO-arts en neuroloog heel bewust samen. ‘Door onze expertise te bundelen, hopen we de oorzaak van duizeligheid sneller te vinden.’ In het centrum werken ook logopedisten en fysiotherapeuten die patiënten kunnen helpen bij het revalideren en oefenen met het vinden van een nieuwe balans.

Die balans is heel belangrijk. ‘Daar zorgt het evenwichtsorgaan voor, in samenspel met andere zintuigen. Het orgaan bevindt zich in de schedelbasis aan beide kanten van het oor’, vertelt KNO-arts Anne van Linge. Ze doet samen met universitair hoofddocent Johan Pel van de afdeling Neurowetenschappen onderzoek naar duizeligheid en een nieuwe methode die het onderzoek naar en uiteindelijk de behandeling van duizeligheid verder moeten helpen.

Reflexen
Het evenwichtsorgaan is een heel gevoelig orgaan dat werkt met reflexen. Al bij een kleine hoofdbeweging maakt het een reflex. ‘Je kunt hierdoor staan en lopen en als je struikelt zorgt een automatische reflex ervoor dat je spieren een corrigerende beweging maken’, gaat Pel verder. Het zorgt ervoor dat de ogen stabiel zijn tijdens hoofdbewegingen. ‘Dit wordt duidelijk als je met een camera of telefoon filmt terwijl je loopt, dan krijg je een wiebelig beeld. Dat ervaar je niet als jezelf loopt. Het evenwichtsorgaan houdt het beeld stil als je loopt, gymnastiek doet of op je hoofd gaat staan.’

De functie van het evenwichtsorgaan kun je niet direct meten

Dit samenspel is bij patiënten met duizeligheidsklachten vaak verstoord. Van Linge: ‘Dat kan ontstaan door schade aan het evenwichtsorgaan door een ongeluk, ziekte of virus. ‘Patiënten moeten zich tijdens het lopen heel goed concentreren en inspannen om het beeld scherp te blijven zien. Heel vermoeiend.’ Maar ook medicijnen kunnen duizeligheid veroorzaken. ‘Dus het kan het evenwichtsorgaan zijn, maar ook één van de andere zintuigen. Het is dan aan ons om dit verder uit te zoeken.’

Meten
De functie van het evenwichtsorgaan kun je niet direct meten. ‘Maar we weten dat duizeligheid vaak samen gaat met subtiele oogbewegingen. Die oogbewegingen kunnen we meten. Dat doen we bij patiënten met complexe duizeligheidsklachten, waarvan artsen in eerste instantie niet kunnen ontdekken wat er aan de hand is. We gebruiken daarvoor op de afdeling Keel, Neus en Oorheelkunde een speciale videobril en een stoel die kan draaien.’

Pel toont de nieuwste versie van de camerabril. De EyeSeeCam bril lijkt op een duikbril met spiegeltjes aan de voorkant. De bril kan horizontale en verticale oogbewegingen meten van beide ogen, terwijl de patiënt op een stoel zit die roterende bewegingen maakt, en bewegende stippen op een scherm moet volgen. De bewegingen van de stoel worden met speciale software vergeleken met de oogbewegingen van de patiënt. Zo kunnen de onderzoekers kleine afwijkingen op het spoor komen.

Speciale lens
Maar dat is nog niet alles. Want de onderzoekers willen meer. Binnenkort gaan ze een nieuwe versie van de bril gebruiken, met een speciale lens die in het Erasmus MC werd ontwikkeld. Hierdoor kan deze bril ook de draaiing van het oog meten. Op de Ophtecs ET3D lens zitten kleine puntjes waardoor het mogelijk is om te zien of de pupil ook draait bij patiënten met complexe duizeligheidsklachten als zij schuin omhoog of omlaag kijken.

Alles is erop gericht om de behandeling van patiënten met complexe klachten in de toekomst verder te optimaliseren

Om de metingen te perfectioneren staat in de faculteit een groot beweegbaar platform met een F1 stoel, de grote broer van de beweegbare stoel in de kliniek. Verder staat er een gloednieuw prototype van een robot evenwichtssimulator, waarmee neurowetenschappers ontrafelen hoe de hersenen omgaan met balans en onbalans. Alles is erop gericht om de behandeling van patiënten met complexe klachten in de toekomst verder te optimaliseren.

Toekomst
De eerder genoemde speciale lens zullen Van Linge en Pel komende maanden valideren. Ze hopen aan te tonen dat deze methode meerwaarde heeft voor patiënten met evenwichtsklachten. Van Linge: ‘Als dat lukt, kunnen de nieuwe kennis en technieken de behandeling van patiënten met duizeligheid in de toekomst een nieuwe impuls geven.’